ولدولت و کاربرد آن

ولدولت (Weldolet) در کنار طیف گسترده ای از سایر فیتینگ ها، اتصالات خطوط لوله به منظور ایجاد انشعاب جدید روی لوله یا مخزن به شمار می رود. زمانی که یک خط لوله در محل نصب شده است و نیاز داریم که یک خط لوله جدید روی لوله موجود انشعاب دهیم می بایست ابتدا به ساکن ورودی انشعاب جدید را مشخص کنیم. اتصالات خطوط لوله به این منظور استفاده می شوند، چرا که علی الخصوص زمانی که خط به بهره برداری رسیده است امکان نصب یک لوله جدید روی لوله موجود به صورت مستقیم وجود ندارد. به این منظور باید یک اتصال به عنوان حلقه واسط میان خط موجود و خط لوله انشعابی جدید ایجاد کرد. این اتصال می تواند از نوع ولدولت باشد. معمولاً پس از نصب اتصال مذکور یک ولو نیز روی آن نصب می شود تا برنامه ریزان مجتمع صنعتی قادر به کنترل و مدیریت خط انشعابی باشند. برای مثال چه بسا نیاز به آن باشد که خط انشعابی جدید از فعالیت متوقف شود و در عین حال خط لوله اصلی به فعالیت خود ادامه بدهد. در این شرایط می بایست پیشاپیش روی ورودی خط انشعابی یک ولو نصب کرد تا در مواقع نیاز جریان سیال درون آن را متوقف کرد.

ولدولت جزو خانواده اتصالات فاقد سدل محسوب می شود. این اتصالات دارای پدهای سدل پشتیبان نیستند و فقط دارای یک نیپل می باشند که مستقیماً روی لوله جوشکاری می شود. این دسته اتصالات در مقابل اتصالاتی قرار می گیرند که دارای سدل می باشند. از حیث پشتیبانی از نیپل اتصال، فیتینگ ها را می توان به سه دسته تقسیم کرد:

  • اتصالاتی که دارای پوشش های کمربندی تمامی محیطی می باشند و کل محیط خارجی خط لوله اصلی را پوشش می دهند. این دسته اتصالات بیشترین پشتیبانی را از نیپل خود دارند و مستحکم ترین اتصال جهت کنترل فشار سیال و لوله می باشند. اسپلیت تی و اتصالت سدل نیپل تمام محیطی از این دسته محسوب می شوند.
اسپلیت تی نصب شده روی خط لوله کردستان عراق ولدولت ولدولت و کاربرد آن
اسپلیت تی
  • اتصالاتی که دارای پدهای تقویت کننده حول نیپل می باشند اما این پدها جزئی بوده و تمام محیطی نمی باشند. انواع مدل های سدل نیپل از این نوع اتصال ساخته و نصب می شود که دارای کاربردهای متفاوت می باشند.
  • اتصالاتی که به طور کلی فاقد سدل یا هر گونه پد تقویت کننده هستند. در این اتصالات نیپل مستقیما روی خط لوله جوشکاری می شود. گروخ اتصالات O-let از جمله این فیتینگ ها می باشند که ولدولت یکی از آن هاست. در کنار اتصالاتی دیگر نظیر ساکولت و تردولت نیز می باشند که مکانیزم و کاربرد متفاوتی دارند. ولدولت اصولاً اتصالی است که جوشکاری آن روی لوله به صورت سر به سر انجام می شود و وجه تمایز آن با دیگر اتصالات از این دسته نیز در همین نکته می باشد. در جوشکاری سر به سر یا لب به لب یکی از دو قطعه نسبت به خط جوش زاویه ۹۰ درجه دارند.

ولدولت از هر دو سو به صورت پخ خورده و V شکل می باشد که یک سر آن روی لوله قرار داده می شود و روی آن جوشکاری می شود، و روی سر دیگر آن نیز فلنج قرار می گیرد و جوشکاری فلنج روی ولدولت انجام می پذیرد. فلنج به این منظور نصب خواهد شد که ولوی که روی ولدولت می نشیند با فلنج درگیر شده و با آن پیچ و مهره شود. از آن جا که این اتصال فاقد پدهای تقویت کننده است در خصوص جوشکاری آن باید دقت ویژه داشت. تنها ضامن بقای عملکرد ولدولت روی خط لوله کیفیت جوشکاری آن روی لوله است و از این رو جوشکاری انجام شده باید بیشترین ضریب استحکام را برای این اتصال به ارمغان بیاورد. استفاده از جوشکاران متبحر و حرفه ای و مسلط به کار در این زمینه ضروری است.

ولدولت اغلب زمانی استفاده می شود که انشعاب ما به صورت ردیوس برنچ می باشند و فشار خط پایین است. به طوری کلی موارد استفاده از ولدولت در مقایسه با اتصالاتی نظیر اسپلیت تی و سدل نیپل به شرح زیر است:

  • زمانی که نسبت انشعاب به نسبت قطر لوله بسیار کمتر باشد. هر چه این نسبت بالاتر می رود ضریب ایمنی ولدولت به لحاظ فنی کاهش خواهد یافت.
  • زمانی که سایز انشعاب گیری کوچک باشد. برای مثال حتی برای انشعاب گیری ۴ اینچ و ۶ اینچ هم بسیاری از برنامه ریزان به سراغ اتصالتی نظیر سدل نیپل می روند البته این حکم کلی نیست و بستگی به شرایط فنی کار دارد.
  • زمانی که فشار سیال درون خط پایین باشد و به اتصال انشعابی نیروی زیاده از وارد نشود.

در خصوص انتخاب ولدولت به عنوان اتصال انشعابی باید به موارد فوق توجه داشت. در صورتی که این آیتم ها مصداق عملیاتی داشتند دیگر استفاده از اسپلیت تی و سایر اتصالات نظیر سدل نیپل مقرون به صرفه نخواهد بود و می بایست از ولدولت استفاده کرد. بسیاری از پیمانکاران و مجریان عملیات های انشعاب خط لوله این گونه تصور می کنند که در هر حالتی استفاده از اتصالات مستحکم تری نظیر اسپلیت تی بهتر است، در حالی که این گونه نیست. در هر مورد باید از اتصالی بهره گرفت که بیشترین کارایی و کیفیت را برای خط و انشعاب خواهد داشت. اگر قرار بر این باشد که از اتصال اسپلیت تی استفاده شود ولی به خط فشار نامتعارف و وزن اضافی و غیر ضروری بار شود دیگر بهره گرفتن از اسپلیت تی توجیه فنی نخواهد داشت.

اسپلیت تی ولدولت ولدولت و کاربرد آن photo 2017 07 28 17 19 07 1
ساخت اسپلیت تی

انتخاب نوع اتصال برای انشعاب گیری یگی از فرایندها مهندسی کار انشعاب است که پیش از تصمیم گیری اجرایی باید صورت گیرد و انتخاب بهترین و مناسب ترین اتصال مطابق با نیاز و شرایط کار از اصولی است که نباید نسبت به آن بی اهمیت بود. شرکت پیشگام صنعت ابزار با توجه به تجارب چندین ساله خود در زمینه انشعاب گیری از خطوط لوله با تمامی استانداردها، معیارها و شاخص های انتخاب نوع اتصال آشناست و در این زمینه می تواند مشتریان محترم را یاری رساند.

ولدولت– اتصال ولدولت- اسپلیت تی

اتصال اسپلیت تی روی لوله

اسپلیت تی رایج ترین اتصالی است که برای ایجاد انشعاب جدید روی خطوط لوله موجود انتخاب و نصب می شود. این اتصال از آن جا که ماهیت تمامی محیطی دارد هم فرایند ساخت پیچیده تر و دشوارتری نسبت به سایر اتصالات دارد و هم فرایند نصب و جوشکاری اسپلیت تی روی لوله دشوارتر از سایر اتصالات است؛ به همین دلایل هم این اتصال مستحکم تر و مطمئن تر از دیگر اتصالات خطوط لوله است.

فرایند ساخت این اتصال در مقایسه با دیگر فیتینگ ها از این حیث دشوارتر است که اسپلیت تی تنها اتصال دو تکه  تمام محیطی است. البته برخی از سدل نیپل ها نیز دارای این ویژگی می باشند اما بسیار به ندرت مورد استفاده قرار می گیرند و در مواقعی که عموماً سدل نیپل تمام محیطی به عنوان یک گزینه مطرح می شود، اسپلیت تی گزینه بهتری خواهد بود. فیت کردن دو پد اسپلیت تی کار دشواری محسوب می شود. آن ها در کنار یکدیگر می بایست محیط خارجی لوله را تماماً پوشش دهند و روی آن کاملاً فیت شوند. هیچ شکاف و خلأیی نباید میان اسپلیت تی و لوله ای که اتصال روی آن نصب می شود وجود داشته باشد، چرا که این همین شکاف باعث بد جوش خوردن اسپلیت تی به لوله، ایجاد درز و فاصله و در نهایت ناکارآمدی فیتینگ جهت آب بندی کامل خط لوله  و سیال خواهد بود.

همچنین دو لبه جانبی پدها که می بایست روی هم فیت شوند بایستی به نحوی تنظیم شوند که فضای جوشکاری میان شان مساعد باشد. معمولاً برای تقویت جوش از بک استریپ ها یا نوارهای فلزی ما بین پدها روی یک پد نصب می شود تا جوشکاری حین نصب روی آن انجام شود. از آن چه گفته شد می تواند پی به پیچیدگی های split tee نسبت به سایر اتصالات برد. اتصالاتی نظیر سدل نیپل و ولدولت فاقد این مؤلفه ها هستند، سدل نیپل دارای صفحه پد یک تکه است که بخشی از لوله را پوشش می دهد و بنابراین نیازی به حساسیت های فوق ندارد. از سوی دیگر ولدولت نیز به طو کلی فاقد هر گونه پدی می باشد و فقط بخش T شکل اتصال را شامل می شود، بنابراین به طور کلی محلی از اعراب ندارد.

حال و پس از ساخت اسپلیت تی، فرایند نصب آن روی خط لوله نیز دارای حساسیت های خاصی است. نصب اتصال به این نحو است که دو پد بالایی و پایینی هم به لحاظ طولی و  هم فیت شدن با لوله، باید کاملاً بر هم منطبق باشند. هر گونه فاصله یا شکاف یا ناهمانگی میان این دو بخش از اتصال اسپلیت تی می تواند منشأ بروز آسیب باشد. اسپلیت تی گذشته از معدود مواردی که به صورت مکانیکی روی لوله نصب می شود، در اغلب اوقات با فرایند جوشکاری به لوله متصل می شود و از این حیث نصب آن نیازمند جوشکاران حرفه ای و مسلط به فرایند است. تمامی آن بخش از لوله که split tee روی آن می نشیند باید از هر گونه گرد و غبار و رطوبتی پاک و تمیز شود.

در واقع حین نصب اتصال اسپلیت تی روی لوله می بایست از دو جهت به مناسب و دقیق بودن محل نصب توجه داشت؛ یکی این که پدها کاملاً بر هم منطبق باشند و فرو رفتگی و برجستگی در نصب مشاهده نشود. خط جوش کی بایست هماهنپ با هر دو پد اتصال آغاز شود و هماهنگ با آن ها نیز پایان پذیرد. بنابراین نقطه شروع و پایان جوشکاری می بایست مصادف با نقطه شروع و پایان هر دو پد اسپلیت  تی باشد. نکته دوم تراز شدن اسپلیت تی از منظر زاویه قرار گیری است. بسته به زاویه انجام عملیات انشعاب خط لوله و به تبع آن زاویه ای که برای انشعاب جدید مد نظر قرار گرفته شده است، اتصال اسپلیت تی بر همان اساس تنظیم و نصب می شود. اگر انشعاب جدید عمودی و رو به بالا خواهد بود فلنج اسپلیت تی پس از نصب باید در موقعیتی قرار داشته باشد که سطح آن کاملاً موازی با سطح زمین باشد؛ به عبارتی دیگر فلنج باید از هر جانب افق بر زمین باشد و زاویه قرارگیری آن صفر درجه باشد. اگر قرار است انشعاب به صورت افقی باشد نیز شرایط بالعکس خواهد بود؛ یعنی سطح فلنج اسپلیت تی باید کاملاً و از هر جانب نسبت به سطح زمین زاویه ۹۰ درجه داشته باشد. بی دقتی و اهمال نسبت به این نکات می تواند به قیمت تخریب کار تمام شود.

انیمیشن فوق فرایند نصب و جوشکاری اتصال اسپلیت تی ساخته شده روی خط لوله را نشان می دهد. در این فیلم چهار اتصال روی لوله نصب می شوند و سپس روی هر کدام ولو دروازه ای قرار داده می شود. این فیلم گام های اول فرایند انسداد خط لوله را نشان می دهد. چنان که توضیحات گویای امر است این اتصالات به منظور انجام عملیات های انشعاب گرم و انسداد لوله روی خط نصب می شوند. چهار اتصال به منظور انجام گام های بعدی روی لوله متصل و جوشکاری می شوند. اسپلیت تی های مذکور از نوع ساخته شده (Fabricated Split Tee) می باشند که به صورت جوشی روی لوله متصل می شوند.

اسپلیت تی و اتصالات مشابه

اسپلیت تی از اتصالات خطوط لوله است که به آن اتصال سه شاخه دو تکه تمام محیطی نیز گفته می شود. این اتصال چنان که از نام آن بر می آید دارای دو پد سدل مانند است که روی پد بالایی آن اتصالات نیپل و فلنج نصب می شوند. اتصال اسپلیت تی بهترین فیتینگ برای خطوط لوله ای است که حامل سیالات پرفشار هستند. همچنین هر چقدر نسبت سایز انشعاب به سایز لوله اصلی نزدیک تر می شود ضرورت استفاده از split tee بیشتر و بیشتر  می شود. دلیل آن هم ضریب مقاومت بالای آن می باشد.

ساخت اسپلیت تی و نصب آن اسپلیت تی اسپلیت تی و اتصالات مشابه split tees
اسپلیت تی

اتصال اسپلیت تی در مقایسه با سدل نیپل و ولدولت از موارد کاربردی بیشتری برخوردار است چرا که بسیار مستحکم تر از آن هاست. شکل هندسی این اتصالات نیز گویای امر است. اما اتصالاتی نیز داریم که در ظاهر کاملاً مشابه اسپلیت تی می باشند، خصوصاً زمانی که این اتصالات روی خط لوله نصب هستند هیچ تفاوت و تمایزی میان آن ها و split tee حس نمی شود اما از سوی دیگر هرگز دارای قابلیت کاربردی و مقاومت این اتصال نیستند. اصلی ترین این اتصالات نیپل جوشی با سدل تقویت کننده تمام محیطی است که یکی از انواع سدل نیپل محسوب می شود. این اتصال در ظاهر کاملاً مشابه با اسپلیت تی است و همچون آن یک نیپل، یک فلنج و دو پد سدل دارد که به صورت تمام محیطی و کمربندی دور تا دور محیط لوله ار پوشش می دهند اما یک تفاوت میان این اتصال و اسپلیت تی وجود دارد و آن هم مربوط به نحوه ساخت و اتصال آن روی لوله است.

در split tee چنان که می دانیم نیپل به همراه فلنج آن روی پد سدل مانند اتصال جوشکاری می شود و این قطعات با هم یک مجموعه را می سازند. پس از این فرایند است که مجموعه روی لوله نصب و جوشکاری می شود. اما نیپل های جوشی با سدل تمام محیطی از این حیث کارکردی همچون خود سدل نیپل دارند. به این معنا که ابتدا به ساکن نیپل روی لوله جوشکاری می شود و فلنج آن نیز نصب و جوشکاری می شود. تنها پس از این فرایند است که دو پد سدل روی لوله نصب و به هم فیت می شوند تا جوشکاری طولی شان روی لوله انجام شود. بنابراین سدل و نیپل در اینجا جداگانه روی لوله جوشکاری می شوند و از این حیث نمی توان این اتصالات را با اسپلیت تی یکی دانست.

بر حسب فرایند ساخت و نصب متمایزی که این دو اتصال دارند، کاربرد و موارد استفاده آن ها نیز متفاوت خواهد بود. این تفاوت به تفاوت های ماهوی شان بر می گردد که به آن ها کاربردهای جداگانه ای می دهد. برخی از این تفتاوت ها را به شرح زیر بر می شماریم:

  • اسپلیت تی برای فشارهای بسیار بالا مورد استفاده قرار می گیرد. البته نیپل جوشی با سدل تمام محیطی نیز همین طور است اما اگر فشار مجموعه از سقف مجاز قابل تحمل نیپل جوشی فراتر رود چاره ای جز استفاده از split tee نخواهد بود. در اسپلیت تی از آن جا که پد، نیپل و فلنج یک کل انداموار را تشکیل می دهند ضریب مقاومت در برابر فشار سیال و همچنین فشار لوله برای دفرمه شدن به طرز محسوسی افزایش خواهد یافت.
  • هر چه نسبت سایز انشعاب به قطر خط اصلی نزدیک تر شود ضریب اطمینان نیپل جوشی با سدل تمام محیطی کمتر خواهد شد و استفاده از اسپلیت تی توجیه بیشتری خواهد داشت. معمولاً تا نسبت ۷ همچنان می توان از نیپل جوشی استفاده کرد و البته با اتخاذ تدابیر ویژه مهندسی می توان این نسبت را تا ۰٫۸ نیز بالا برد، اما زمانی که این نسبت بالاتر برود دیگر نیپل های جوشی قابل استفاده نخواهند بود. برای عملیات های سایز به سایز خصوصاً زمانی که سایز بالا می باشد استفاده از split tee اکیدا توصیه می شود.
  • هر چه سایز انشعاب گیری از خط لوله بالاتر می رود باز هم توصیه به استفاده از اتصال اسپلیت تی اکیدتر خواهد بود. اسپلیت تی با توجه به ضریب تحمل بالای خود تا سایز ۶۰ اینچ را به سادگی تحمل می کند. اگر اصول ساخت این اتصال به درستی رعیات شده باشد می توان با اطمینان نسبت به مقاومت آن در برابر هر سیالی تا سایز ۶۰ اینچ صحبت کرد، اما در صورتی که تدابیر ویژه در خصوص ساخت آن اندیشیده شده باشد می توان حتی تا سایز ۱۰۶ اینچ نیز از اسپلیت تی بهره برد. تقویت این اتصال، افزودن قطعات پشتیبانی کننده به آن و تبدیل آن به فول سدل و اقداماتی از این دست، مؤلفه هایی هستند که می توان با استفاده از آن ها ضریب تحمل این اتصال در برابر فشار سیال و فشار لوله برای دفرمه شدن را افزایش داد. این مؤلفه ها در نیپل جوشی با سدل تمام محیطی قبل استفاده نیستند. از ین رو در سایزهای بالا توصیه می شود که مجریان و پیمانکاران پایپینگ، هات تپ واز این قبیل پروژه ها تن به ریسک نداده و از تصال اسپلیت تی استفاده کنند.
اسپلیت تی حین نصب و جوشکاری روی خط لوله اسپلیت تی اسپلیت تی و اتصالات مشابه split tee installing
اسپلیت تی

اتصال سه شاخه دو تکه با پوشش تمام محیطی بیشترین کاربرد را در عملیات انشعاب گرم هات تپ دارد. از آن جا که این عملیات خود درارای ماهیت ویژه است و فشار بالایی را به مجموعه وارد می کند بهترین اتصال برای انجام این عملیات اسپلیت تی می باشد. شرکت پیشگام صنعت ابزار صدها عملیات هات تپ را با استفاده از اسپلیت تی با موفقیت به انجام رسانده است و طی سالیان زیدی که از اغلب این پروژه های می گذرد اتصالات نصب شده به بهترین شکل ممکن، بدون هر گونه ایراد نظیر نشتی و سوراخ شدگی کارکرد خود را ادامه داده اند.