الزامات نصب اسپلیت تی

نصب اتصالات و قطعات صنعتی روی همدیگر به منظور نیل به یک عملیات اجرایی از جمله فرایندهایی است که اهمیتی زیادی در کارکرد یک مجموعه در دراز مدت خواهد داشت. نصب اتصال اسپلیت تی روی لوله نیز از این قاعده مستثنی نیست و باید در خصوص آن تمامی احتیاطات لازم را به خرج داد تا در فاز بهره برداری از انشعاب دچار مشکل و آسیب نشویم. برای نصب قطعات روی همدیگر فیت بودن آن ها، عملکرد هر یک از قطعات، عملکرد مجموعه به هم متصل شده و مواردی از این دست نکاتی هستند که باید مورد توجه ویژه قرار گیرند. ارتباط هر یک از قطعات به بهترین و کاراترین شکل ممکن الزام اول در نصب آن ها روی همدیگر است. اگر این فرایند به گونه ای باشد که قطعات آن ارتباط کارکردی مد نظر را نداشتته باشند طبیعتاً مجموعه عملکرد صحیحی نخواهد داشت. در خصوص نصب اسپلیت تی روی خطوط لوله نیز وضع به همین منوال است. فرایند باید به گونه ای انجام شود که هم اتصال، و هم مجموعه آن با خود لوله و سایر اجزا به گونه ای باشد که عملیات هدایت سیال به درون انشعاب جدید به بهترین شکل ممکن رخ دهد.

نصب اسپلیت تی روی خط لوله الزامات نصب اسپلیت تی الزامات نصب اسپلیت تی photo5839253720087505979
جوشکاری و نصب اتصال اسپلیت تی

در خصوص فرایند نصب اسپلیت تی روی لوله و الزامات آن باید به نکاتی به شرح زیر اشاره کرد:

  • اولین نکته فیت کردن قطعات اتصال نسبت به همدیگر روی لوله است. اسپلیت تی یک اتصال دو تکه است و این دو بخش باید به گونه ای روی لوله فیت شوند که خلل و فرجی میان آن ها وجود نداشته باشد. گاهی برای مثال گاهی اوقات بدلیل اشتباهات در محاسیات و اندازه گیری ها، دو تکه اسپلیت تی هم اندازه همدیگر نیستند و در نتیجه فیت شدن آن ها امکان پذیر نمی باشد. در این صورت پیش از اتصال، باید قطعه بزرگ تر به اندازه قطعه کوچک تر برش زده شود تا فیت امکان پذیر شود. البته این نکته مشروط به این مهم است که سایز قطعات از استاندارد طراحی شده کمتر نباشد. اگر برش بخشی از پد اسپلیت تی باعث کاهش ضزیب مقاومت و ریسک پذیر شدن اتصال در برابر فشارهای وارده از ناحیه سیال و لوله شود، انجام این کار به صلاح نبوده و سازنده، باید فرایند ساخت قطعه مورد نظر اسپلیت تی را مجددا انجام دهد. در صورت هم سایز بودن نیز، نصل این دو تکه باید به صورت باشد که کاملاً در امتداد هم و بدون هر گونه فاصله و شکافی باشد.
  • استحکام در فرایند نصب از دیگر نکاتی است که باید مورد توجه ویژه قرار بگیرد. چنان که می دانیم اسپلیت تی در ناحیه نصب تحت فشار سیال و لوله اصلی خواهد بود. فرایند نصب باید به گونه مهندسی و برنامه ریزی شده باشد که اسپلیت تی توان مقاومت در برابر این فشار را داشته باشد. بخشی از مقاومت اسپلیت تی به جنس و ضخامت متریالی خواهد بود که اتصال توسط آن ساخته شده ست. بخش دیگر مقاومت این اتصال نیز مربوط به کیفیت نصب قطعات این اتصال روی همدیگر است. اما بخش دیگر ماجرا نیز مربوط به شیوه نصب اتصال روی لوله است. فرایندهایی که برای نصل اسپلیت تی برنامه ریزی شده اند، و کم و کیف آن ها از این لحاظ حائز اهمیت اساسی است.
  • محل نصب دیگر فاکتوری است که باید مورد توجه قرار گیرد. به ظاهر این متغیر دارای اهمیت چندانی نیست، اما توجه به نیاز کارفرما در این خصوص بسیار حیاتی است. کارفرما بر حسب یک سری برنامه ریزی ها و محاسبات محل نصب اتصال اسپلیت تی را تعیین می کند. حال و اگر به هر دلیلی مجری فرایند ساخت و نصب اسپلیت تی در انتخاب محل نصب، نسبت به مطالبه کارفرما اهمال ورزد کلیت کار می تواند دچار چالش شود و چه بسا پروژه موضوعیت خود را از دست بدهد. برای مثال فرض کنید پیمانکار با اشتباهی ولو جزئی اسپلیت تی را در مجاورت محل مورد نظر کارفرما و در مکانی نصب کند که به دلیل فضای محدود امکان نصب انشعاب جدید روی آن وجود نداشته باشد. بی دقتی پیمانکار و مجری فرایند ساخت و نصب اسپلیت تی ممکن است از بیش از چند سانتیمتر تجاوز نکند اما این اهمال می تواند به قیمت لز دست رفتن کل فرایند تمام شود. لذا در این خصوص باید نسبت به مطالبه کارفرما بیشترین تعهد را داشت و حتی در صورتی که مجری فرایند پیشنهادی برای بهبود عملکرد مورد نظر کارفرما دارد، می تواند پیش از نصب با او در میان بگذارد تا پروژه نتایج بهترین به همراه داشته باشد.
  • آب بندی مهم ترین کارکردی است که یک اسپلیت تی باکیفیت نصب خود باید داشته باشد. ممکن است فرایند ساخت اسپلیت تی به بهترین نحو انجام شده باشد اما بی دقتی یا عدم تبحر در تدوین دستورالعمل نصب، باعث شود که فرایند نصب دچار ایراد باشد و اتصال توان و مقاومت کافی برای آب بندی مجموعه را نداشته باشد. در این شرایط با نشتی سیال مواجه خواهیم بود که نقصی اساسی در فرایند اجرایی محسوب خواهد شد. از این رو در این خصوص نیز باید تدابیر لازم را اندیشید و به بهترین نحو فرایند را به انجام رساند.
نصب اسپلیت تی الزامات نصب اسپلیت تی الزامات نصب اسپلیت تی splittee redious branch
نصب اسپلیت تی- split tee installation

اسپلیت تی ها به دو نحو مکانیکی یا جوشی روی لوله نصب می شوند. در حالت اول، اجزاء آب بند کننده اتصال پیچ و مهره و اورینگ ها خواهند بود و در حالت دوم جوشکاری. در هر دو صورت باید به عوامل و الزامات چهارگانه فوق توجه داشت. در تمامی مراحل طراحی، تهیه متریال، نیروی انسانی و ساخت، باید این  نکته را مدنظر داشت که خروجی محصول پس از نصب روی خط لوله عملکرد خود را نشان می دهد و از این رو تمامی مراحل باید با نظر داشت که آن چه نهایتاً کارفرما از ما می خواهد ترسیم و اجرایی شوند. پس از نصب اسپلیت تی روی لوله و اتصال ولو روی آن، انشعاب گیری انجام شده و انشعاب جدید روی اتصالات مذکور نصب می شود. در این مرحله است که می توان نسبت به عملکرد اسپلیت تی در فاز اجرایی و شرایط واقعی اطمینان حاصل کرد.

ساخت اسپلیت تی و جوشکاری

ساخت اسپلیت تی با توجه به حساسیت بالایی که به لحاظ کارکردی روی خط لوله دارد از اهمیت زیادی برخوردار است. کارکرد نادرست آن به معنی بروز نشتی در محل انشعاب خواهد بود که طبیعتاً تبعات بالایی به همراه خواهد داشت. حتی ممکن است واحدهای صنعتی پالایشگاهی و پتروشیمی برای رفع ایراداتی از این نوع بخش یا تمام فرایندهای جاری خود را متوقف کنند تا بتوانند ایراد یاد شده را رفع کنند که این امر به هیچ عنوان قابل توجیه نخواهد بود. هزینه های سربار ناشی از رفع ایرادات بسیار بیشتر از هزینه هایی خواهد بود که به صورت پیشگیرانه و به منظور ساخت اسپلیت تی با بهترین کیفیت متوجه مجتمع صنعتی خواهد شد. از این رو در فرایند ساخت اسپلیت تی می بایست نسبت به این فاکتور اهمیت ویژه را مبذول داشت تا در زمان بهره برداری از مزایای آن که همان عملکرد صحیح اتصال در دراز مدت می باشد بهره برد.

جوشکاری اسپلیت تی اسپلیت تی ساخت اسپلیت تی و جوشکاری IMG 1422 3
جوشکاری اسپلیت تی split tee

در حین ساخت اتصال اسپلیت تی مهم ترین نکته رعایت متغیرهای تعیین کننده در جوشکاری قطعات splt tee می باشد. در صورتی که اصول و رویه های جوشکاری قطعات روی همدیگر، و نیز جوشکاری اتصال روی خط لوله درست رعایت شوند تا حدود زیادی می توان از عملکرد آن در درازمدت مطمئن بود. اتصال وقتی روی مجموعه می نشیند و سیال درون آن به جریان می افتد از جوانب متعدد تحت فشار خواهد بود و می بایست تمامی آن ها را کنترل و رفع کند. فشار سیال ککه با تعییر زاویه از خط لوله اصلی به خط انشعابی وارد می شود یکی از آن هاست. فشار دیگر از جانب خود خط لوله اصلی وارد می شود؛ از آن جا که بخشی از این لوله به منظور انشعاب گیری و به اندازه سایز انشعاب بریده شده است، لوله از ناحیه بریده شده متوجه فشار خواهد بود و اگر اسپلیت تی نتواند فشار وارده را تحمل و خنثی نماید با تغییر شکل لوله مواجه خواهیم بود که امری ناخوشایند محسوب می شود.

جوشکاری اسپلیت تی باید به نحوی باشد که اتصال بیشترین ضریب تحمل را در برابر کشش مجموعه داشته باشد. بر حسب مشخصات فنی خط و محاسبات انجام شده م توان حد نهایی کشش را محاسبه کرد و دستورالعمل جوشکاری را به نحوی تدوین کرد که جوش مربوطه تنش کششی مذکور را تحمل نماید. همچنین شکست شکافی در ناحیه جوش از دیگر خطراتی است که یک جوش نامناسب را تهدید می کند. جوشکاری قطعات split tee باید به نحوی باشد که در نواحی خطوط جوش دچار شکست در خط جوش نشویم و شکافی از این ناحیه متوجه اتصال نشود، چرا که در صورت بروز این ایراد عملاً جوشکاری فاقد صلاحیت و اتصال بی کیفیت محسوب می شود.

جوشکاری اسپلیت تی باید همچنین مقاومت کافی در برابر خمش ریشه ای و سطحی و همچنین خمش جانبی وارده بر خود را نیز داشته باشد. در این خصوص نیز می بایست دستورالعمل جوشکاری اسپلیت تی خطوط راهنما و نقشه راه را به خوبی ترسیم کرده باشد تا از بروز ایراد از این حیث نیز جلوگیری شود. تمامی این متغیرها می توانند بر خروجی نهایی کار تأثیر داشته باشند و اهمال در خصوص شان هرگز قابل توجیه نیست. احتمال بروز خمش در ناحیه خط جوش بسیار بالاست و اتصال باید به نحوی جوشکاری شود که از روی دادن چنین سانحه ای پیشگیری شود.

در صورتی که با قطعات معمول امکان ساخت اسپلیت تی به نحوی که تمامی متغیرهای فوق را پوشش دهد وجود نداشته باشد چاره ای حز استفاده از قطعات پشتیبان برای اتصال نخواهد بود. آن چه که ضروری است ساخت اتصال اسپلیت تی به نحوی است که به مطمئن ترین طریقه ممکن فشارهای وارده از ناحیه سیال، خط لوله و شرایط محیطی را تحمل نماید.در راستای نیل به این هدف استفاده از هر ابزاری جایز خواهد بود. به همین منظور می توان از قطعات تقویت کننده برای تحکیم خطوط جوش استفاده کرد. برای مثال جهت تقویت خط جوش لب به لب پد و نیپل split tee می توان از یک پد دو تکه تقویت کننده سدل مانند استفاده کرد که از دو جانب همچون یک سدل روی پد می نشیند و خط جوش مذکور را تقویت می کند. می توان با استفاده از یک نیپل تقویتی دیگر در گلوی اسپلیت تی، هم این خط جوش و هم خط جوش میان نیپل و فلنج اسپلیت تی را مجددا تقویت کرد.

split tee اسپلیت تی ساخت اسپلیت تی و جوشکاری IMG 1428 3
نصب اسپلیت تی

البته لازم به ذکر است انجام این اقدامات نباید به قیمت تحمیل بار و وزن اضای به مجموعه انجام شود و استفاده از قطعات پشتیبان فقط زمانی توجیه خواهد داشت که راه دیگری برای تحویل اسپلیت تی با کیفی وحود نداشته باشد. در نهایت و در صورت استفاده از این اتصالات تقویتی، به منظور کاهش فشار ناشی از وزن اسپلیت تی بر خط لوله، می توان یک ساپورت در زیر split tee ساخت و به این ترتیب وزن اتصال را بر آن بار کرد تا لوله کمترین فشار را از ناحیه اتصال متحمل شود.

رعایت این نکات بخشی از اصولی است که در ساخت اسپلیت تی می بایست مورد توجه قرار گیرند. در غیر این صورت نمی توان محصول ساخته شده را دارای اطمینان و کیفیت کافی دانست. فرایند ساخت اسپلیت تی بر حسب شرایط فنی و محیطی تغییر خواهد کرد. از این رو به کار گماردن تیم مجرب برای ساخت این اتصال از وظایف اصلی سازنده اسپلیت تی محسوب میشود. این تیم می بایست بر حسب تغییر شرایط کاری بهترین تصمیم را بگیرد و بهترین اتصال را که مناسب با شرایط کاری مجتمع صنعتی خواهد بود تحویل ایشان بدهد.

اسپلیت تی– ساخت اسپلیت تی- split tee

اتصال اسپلیت تی روی لوله

اسپلیت تی رایج ترین اتصالی است که برای ایجاد انشعاب جدید روی خطوط لوله موجود انتخاب و نصب می شود. این اتصال از آن جا که ماهیت تمامی محیطی دارد هم فرایند ساخت پیچیده تر و دشوارتری نسبت به سایر اتصالات دارد و هم فرایند نصب و جوشکاری اسپلیت تی روی لوله دشوارتر از سایر اتصالات است؛ به همین دلایل هم این اتصال مستحکم تر و مطمئن تر از دیگر اتصالات خطوط لوله است.

فرایند ساخت این اتصال در مقایسه با دیگر فیتینگ ها از این حیث دشوارتر است که اسپلیت تی تنها اتصال دو تکه  تمام محیطی است. البته برخی از سدل نیپل ها نیز دارای این ویژگی می باشند اما بسیار به ندرت مورد استفاده قرار می گیرند و در مواقعی که عموماً سدل نیپل تمام محیطی به عنوان یک گزینه مطرح می شود، اسپلیت تی گزینه بهتری خواهد بود. فیت کردن دو پد اسپلیت تی کار دشواری محسوب می شود. آن ها در کنار یکدیگر می بایست محیط خارجی لوله را تماماً پوشش دهند و روی آن کاملاً فیت شوند. هیچ شکاف و خلأیی نباید میان اسپلیت تی و لوله ای که اتصال روی آن نصب می شود وجود داشته باشد، چرا که این همین شکاف باعث بد جوش خوردن اسپلیت تی به لوله، ایجاد درز و فاصله و در نهایت ناکارآمدی فیتینگ جهت آب بندی کامل خط لوله  و سیال خواهد بود.

همچنین دو لبه جانبی پدها که می بایست روی هم فیت شوند بایستی به نحوی تنظیم شوند که فضای جوشکاری میان شان مساعد باشد. معمولاً برای تقویت جوش از بک استریپ ها یا نوارهای فلزی ما بین پدها روی یک پد نصب می شود تا جوشکاری حین نصب روی آن انجام شود. از آن چه گفته شد می تواند پی به پیچیدگی های split tee نسبت به سایر اتصالات برد. اتصالاتی نظیر سدل نیپل و ولدولت فاقد این مؤلفه ها هستند، سدل نیپل دارای صفحه پد یک تکه است که بخشی از لوله را پوشش می دهد و بنابراین نیازی به حساسیت های فوق ندارد. از سوی دیگر ولدولت نیز به طو کلی فاقد هر گونه پدی می باشد و فقط بخش T شکل اتصال را شامل می شود، بنابراین به طور کلی محلی از اعراب ندارد.

حال و پس از ساخت اسپلیت تی، فرایند نصب آن روی خط لوله نیز دارای حساسیت های خاصی است. نصب اتصال به این نحو است که دو پد بالایی و پایینی هم به لحاظ طولی و  هم فیت شدن با لوله، باید کاملاً بر هم منطبق باشند. هر گونه فاصله یا شکاف یا ناهمانگی میان این دو بخش از اتصال اسپلیت تی می تواند منشأ بروز آسیب باشد. اسپلیت تی گذشته از معدود مواردی که به صورت مکانیکی روی لوله نصب می شود، در اغلب اوقات با فرایند جوشکاری به لوله متصل می شود و از این حیث نصب آن نیازمند جوشکاران حرفه ای و مسلط به فرایند است. تمامی آن بخش از لوله که split tee روی آن می نشیند باید از هر گونه گرد و غبار و رطوبتی پاک و تمیز شود.

در واقع حین نصب اتصال اسپلیت تی روی لوله می بایست از دو جهت به مناسب و دقیق بودن محل نصب توجه داشت؛ یکی این که پدها کاملاً بر هم منطبق باشند و فرو رفتگی و برجستگی در نصب مشاهده نشود. خط جوش کی بایست هماهنپ با هر دو پد اتصال آغاز شود و هماهنگ با آن ها نیز پایان پذیرد. بنابراین نقطه شروع و پایان جوشکاری می بایست مصادف با نقطه شروع و پایان هر دو پد اسپلیت  تی باشد. نکته دوم تراز شدن اسپلیت تی از منظر زاویه قرار گیری است. بسته به زاویه انجام عملیات انشعاب خط لوله و به تبع آن زاویه ای که برای انشعاب جدید مد نظر قرار گرفته شده است، اتصال اسپلیت تی بر همان اساس تنظیم و نصب می شود. اگر انشعاب جدید عمودی و رو به بالا خواهد بود فلنج اسپلیت تی پس از نصب باید در موقعیتی قرار داشته باشد که سطح آن کاملاً موازی با سطح زمین باشد؛ به عبارتی دیگر فلنج باید از هر جانب افق بر زمین باشد و زاویه قرارگیری آن صفر درجه باشد. اگر قرار است انشعاب به صورت افقی باشد نیز شرایط بالعکس خواهد بود؛ یعنی سطح فلنج اسپلیت تی باید کاملاً و از هر جانب نسبت به سطح زمین زاویه ۹۰ درجه داشته باشد. بی دقتی و اهمال نسبت به این نکات می تواند به قیمت تخریب کار تمام شود.

انیمیشن فوق فرایند نصب و جوشکاری اتصال اسپلیت تی ساخته شده روی خط لوله را نشان می دهد. در این فیلم چهار اتصال روی لوله نصب می شوند و سپس روی هر کدام ولو دروازه ای قرار داده می شود. این فیلم گام های اول فرایند انسداد خط لوله را نشان می دهد. چنان که توضیحات گویای امر است این اتصالات به منظور انجام عملیات های انشعاب گرم و انسداد لوله روی خط نصب می شوند. چهار اتصال به منظور انجام گام های بعدی روی لوله متصل و جوشکاری می شوند. اسپلیت تی های مذکور از نوع ساخته شده (Fabricated Split Tee) می باشند که به صورت جوشی روی لوله متصل می شوند.

اسپلیت تی و اتصالات مشابه

اسپلیت تی از اتصالات خطوط لوله است که به آن اتصال سه شاخه دو تکه تمام محیطی نیز گفته می شود. این اتصال چنان که از نام آن بر می آید دارای دو پد سدل مانند است که روی پد بالایی آن اتصالات نیپل و فلنج نصب می شوند. اتصال اسپلیت تی بهترین فیتینگ برای خطوط لوله ای است که حامل سیالات پرفشار هستند. همچنین هر چقدر نسبت سایز انشعاب به سایز لوله اصلی نزدیک تر می شود ضرورت استفاده از split tee بیشتر و بیشتر  می شود. دلیل آن هم ضریب مقاومت بالای آن می باشد.

ساخت اسپلیت تی و نصب آن اسپلیت تی اسپلیت تی و اتصالات مشابه split tees
اسپلیت تی

اتصال اسپلیت تی در مقایسه با سدل نیپل و ولدولت از موارد کاربردی بیشتری برخوردار است چرا که بسیار مستحکم تر از آن هاست. شکل هندسی این اتصالات نیز گویای امر است. اما اتصالاتی نیز داریم که در ظاهر کاملاً مشابه اسپلیت تی می باشند، خصوصاً زمانی که این اتصالات روی خط لوله نصب هستند هیچ تفاوت و تمایزی میان آن ها و split tee حس نمی شود اما از سوی دیگر هرگز دارای قابلیت کاربردی و مقاومت این اتصال نیستند. اصلی ترین این اتصالات نیپل جوشی با سدل تقویت کننده تمام محیطی است که یکی از انواع سدل نیپل محسوب می شود. این اتصال در ظاهر کاملاً مشابه با اسپلیت تی است و همچون آن یک نیپل، یک فلنج و دو پد سدل دارد که به صورت تمام محیطی و کمربندی دور تا دور محیط لوله ار پوشش می دهند اما یک تفاوت میان این اتصال و اسپلیت تی وجود دارد و آن هم مربوط به نحوه ساخت و اتصال آن روی لوله است.

در split tee چنان که می دانیم نیپل به همراه فلنج آن روی پد سدل مانند اتصال جوشکاری می شود و این قطعات با هم یک مجموعه را می سازند. پس از این فرایند است که مجموعه روی لوله نصب و جوشکاری می شود. اما نیپل های جوشی با سدل تمام محیطی از این حیث کارکردی همچون خود سدل نیپل دارند. به این معنا که ابتدا به ساکن نیپل روی لوله جوشکاری می شود و فلنج آن نیز نصب و جوشکاری می شود. تنها پس از این فرایند است که دو پد سدل روی لوله نصب و به هم فیت می شوند تا جوشکاری طولی شان روی لوله انجام شود. بنابراین سدل و نیپل در اینجا جداگانه روی لوله جوشکاری می شوند و از این حیث نمی توان این اتصالات را با اسپلیت تی یکی دانست.

بر حسب فرایند ساخت و نصب متمایزی که این دو اتصال دارند، کاربرد و موارد استفاده آن ها نیز متفاوت خواهد بود. این تفاوت به تفاوت های ماهوی شان بر می گردد که به آن ها کاربردهای جداگانه ای می دهد. برخی از این تفتاوت ها را به شرح زیر بر می شماریم:

  • اسپلیت تی برای فشارهای بسیار بالا مورد استفاده قرار می گیرد. البته نیپل جوشی با سدل تمام محیطی نیز همین طور است اما اگر فشار مجموعه از سقف مجاز قابل تحمل نیپل جوشی فراتر رود چاره ای جز استفاده از split tee نخواهد بود. در اسپلیت تی از آن جا که پد، نیپل و فلنج یک کل انداموار را تشکیل می دهند ضریب مقاومت در برابر فشار سیال و همچنین فشار لوله برای دفرمه شدن به طرز محسوسی افزایش خواهد یافت.
  • هر چه نسبت سایز انشعاب به قطر خط اصلی نزدیک تر شود ضریب اطمینان نیپل جوشی با سدل تمام محیطی کمتر خواهد شد و استفاده از اسپلیت تی توجیه بیشتری خواهد داشت. معمولاً تا نسبت ۷ همچنان می توان از نیپل جوشی استفاده کرد و البته با اتخاذ تدابیر ویژه مهندسی می توان این نسبت را تا ۰٫۸ نیز بالا برد، اما زمانی که این نسبت بالاتر برود دیگر نیپل های جوشی قابل استفاده نخواهند بود. برای عملیات های سایز به سایز خصوصاً زمانی که سایز بالا می باشد استفاده از split tee اکیدا توصیه می شود.
  • هر چه سایز انشعاب گیری از خط لوله بالاتر می رود باز هم توصیه به استفاده از اتصال اسپلیت تی اکیدتر خواهد بود. اسپلیت تی با توجه به ضریب تحمل بالای خود تا سایز ۶۰ اینچ را به سادگی تحمل می کند. اگر اصول ساخت این اتصال به درستی رعیات شده باشد می توان با اطمینان نسبت به مقاومت آن در برابر هر سیالی تا سایز ۶۰ اینچ صحبت کرد، اما در صورتی که تدابیر ویژه در خصوص ساخت آن اندیشیده شده باشد می توان حتی تا سایز ۱۰۶ اینچ نیز از اسپلیت تی بهره برد. تقویت این اتصال، افزودن قطعات پشتیبانی کننده به آن و تبدیل آن به فول سدل و اقداماتی از این دست، مؤلفه هایی هستند که می توان با استفاده از آن ها ضریب تحمل این اتصال در برابر فشار سیال و فشار لوله برای دفرمه شدن را افزایش داد. این مؤلفه ها در نیپل جوشی با سدل تمام محیطی قبل استفاده نیستند. از ین رو در سایزهای بالا توصیه می شود که مجریان و پیمانکاران پایپینگ، هات تپ واز این قبیل پروژه ها تن به ریسک نداده و از تصال اسپلیت تی استفاده کنند.
اسپلیت تی حین نصب و جوشکاری روی خط لوله اسپلیت تی اسپلیت تی و اتصالات مشابه split tee installing
اسپلیت تی

اتصال سه شاخه دو تکه با پوشش تمام محیطی بیشترین کاربرد را در عملیات انشعاب گرم هات تپ دارد. از آن جا که این عملیات خود درارای ماهیت ویژه است و فشار بالایی را به مجموعه وارد می کند بهترین اتصال برای انجام این عملیات اسپلیت تی می باشد. شرکت پیشگام صنعت ابزار صدها عملیات هات تپ را با استفاده از اسپلیت تی با موفقیت به انجام رسانده است و طی سالیان زیدی که از اغلب این پروژه های می گذرد اتصالات نصب شده به بهترین شکل ممکن، بدون هر گونه ایراد نظیر نشتی و سوراخ شدگی کارکرد خود را ادامه داده اند.

ساخت اسپلیت تی انشعاب

اسپلیت تی از جمله اصلی ترین اتصالات هات تپ محسوب می شود که در مقایسه با سایر اتصالات، نقش بیشتری در دوام و طول عمر انشعاب ایجاد شده جدید دارد. در صورتی که فرایند ساخت اسپلیت تی و نصب و جوشکاری آن روی لوله به درستی و مطابق با استانداردها صورت گرفته باشد می توان ادعا کرد که دوام آن به اندازه خود لوله خط اصلی خواهد بود. البته لازم به ذکر است این اتصال محدودیت های را نیز دارد که در مواجهه با آن ها نمی تواند کارکرد خود را ایفا کند و چه بسا ناچار به استفاده از فیتینگ های جایگزین نظیر سدل نیپل باشیم. از جمله این محدودیت ها این است که اتصال اسپلیت تی را نمی توان برای مخازن یا خطوط لوله با سایزهای بالا استفاده کرد. این اتصال دور تا دور لوله را می گیرد و همچون یک لوله سرتاسر قطر خارجی آن را پوشش می دهد. از این رو نمی توان از آن به عنوان یک اتصال برای لوله های سایز بزرگ استفاده کرد. برای مثال برای لوله ای در قطر ۷۲ اینچ استفاده از اسپلیت تی چندان توجیه فنی ندارد و به جای آن ترجیح بر آن است که از سدل نیپل استفاده شود، ولو آن که خط دارای فشار بالا باشد. مخازن نیز از آن جا که قطر بسیار بالایی دارند استفاده از split tee در خصوص شان امکان پذیر نیست. افزون بر این در خصوص خطوط لوله غیر فلزی نیز می توان از اسپلیت تی استفاده کرد اما نصب آن روی لوله باید به صورت مکانیکی باشد نه جوشی.

اسپلیت تی نصب شده روی خط لوله کردستان عراق اسپلیت تی ساخت اسپلیت تی انشعاب
اسپلیت تی

اما در صورتی که شرایط فنی کار اجازه نصب این اتصال را به ما بدهد، بدون شک بهترین اتصال در مقایسه با ولدولت و سدل نیپل محسوب می شود. فرایند ساخت اسپلیت تی در مقایسه با اتصالات دیگر کمی پیچیده تر و دشوارتر می باشد. دلیل آن می تواند موارد زیر باشد:

  • در درجه اول باید گفت split tee در مقایسه با سدل نیپل تعداد قطعات بیشتری دارد. اسپلیت تی دارای یک پد پایینی است که از جانب پایین لوله با پد دیگر هم تراز میشود. این قطعاه را سدل نیپل ندارد. ولدولت به که به طور کلی یک اتصال یک تکه است و مستقیماً روی لوله جوشکاری می شود.
  • در صورتی که نیاز به ساخت فول سدل باشد تعداد قطعات split tee افزایش نیز خواهند بافت. قطعات تقویتی که نقش ساپورت اسپلیت تی را ایفا می کنند می بایست با دقت تمام ساخته و متصل شوند. این اتصال علاوه بر قطعاتی که در split tee به کار می رود دارای قطعاتی برای تقویت سدل و نیپل نیز هست. این قطعات همچون کمربند به صورت دو تکه روی نیپل فیتینگ نصب و گرداگرد آن جوشکاری می شوند. اتصال فول سدل برای عملیات های سنگین با سایز انشعاب و فشار سیال بالا انجام می شوند.
  • نکته دیگر این است که قطعات اتصال اسپلیت تی پیش از نصب روی لوله تمام و کمال روی هم جوشکاری می شوند در حالی که سدل نیپل به این گونه نیست. در split tee پدهای سدل ساخته شده و سپس نیپل روی پد بالایی که انشعاب از آن حاصل می شود جوشکاری خواهد شد. بنابراین در حین جوشکاری این فیتینگ روی لوله در واقع فقط داریم پدهای سدل آن روی روی لوله جوش می دهیم. اما سدل نیپل به این گونه نیست. در سدل نیپل دو قطعه سدل و نیپل جداگانه ساخته می شوند و در محل خط لوله ابتدا نیپل روی لوله جوشکاری می شود. پس از اتمام جوشکاری نیپل است که سدل نیز حول نیپل جوش داده می شود تا موقعیت آن را تقویت کند. بنابراین می توان گفت تنها تفاوت این اتصال با ولدولت این است که در ولدولت دیگر ساپورت یا تقویت کننده نیپل وجود ندارد. این تمایز فرایند ساخت اسپلیت تی را در مرحله پی از نصب دشوارتر و طولانی تر می گرداند.
  • به طور کلی محاسبات، فرایند طراحی مهندسی، سایزبندی دقیق پدهای اتصال به نحوی که بدون کوچک ترین مشکلی حین نصب روی لوله فیت آپ شوند، و مواردی از این دست آیتم هایی هستند که فرایند ساخت split tee را در مقایسه با سایر اتصالات دشوارتر می گردانند.
نصب اسپلیت تی توسط پیشگام صنعت ابزار 02634717900 اسپلیت تی ساخت اسپلیت تی انشعاب
ساخت اسپلیت تی

سازنده این اتصال ضمن داشتن آگاهی کافی از الزامات فرایند ساخت باید توان اجرایی و سابقه درخشانی در زمینه ساخت اتصال اسپلیت تی داشته باشد. در غیر این صورت ممکن است بروزکوچک ترین ایراد تبعات فنی و اجرایی سنگینی بر عملیات هات تپ داشته باشد. تست جوش این اتصال از جمله شاخص های مهم پس از اتمام فرایند ساخت split tee است. بازرسین عملیات باید نسبت به این مسأله هوشیار بوده و دقیق ترین تست ها متناسب با نوع عملیات را برگزینند تا کیفیت اتصال ساخته شده به بهترین نحو ممکن بررسی شود.

بازرس جوش اسپلیت تی باید در درجه اول آموزش های لازم در خصوص تست جوش را سپری کرده و در این زمینه دانش و تجربه کافی را داشته باشد. استفاده از بهترین ابزار برای تست اسپلیت تی از جمله نکاتی است که باید بدان توجه ویژه داشت. با توجه به حساسیت کاربردی ای که این فیتینگ دارد، بهتر آن است که تا جای ممکن از ابزارهای مناسب برای سنحش و تست آن استفاده کرد. ضمن این که انتخاب روش تست جوش نیز از معیارهای مهم در این زمینه است.

چنان که می دانیم روش هایس مختلف و متفاوتی برای تست جوش split tee وجود دارد. بازرس جوش باید تشخیص دهد که کدام روش مطمئن تر و بهتر برای انجام این کار است. در صورتی که فرایند ساخت، بازرسی ساخت و تست این فیتینگ به نحو مناسبی انجام شده باشد می توان مطمئن بود که اسپلیت تی شاخته شده دارای ضریب کارایی بالا بوده و می توان روی آن برای درازمدت حساب باز کرد. اما اگر هر یک از مراحل مذکور دچار ایراد و نقص شوند طبیعتاً باید منتظر تبعات منفی آن در آینده باشیم.

اسپلیت تیساخت اسپلیت تی– سدل نیپل

اسپلیت تی و سایر اتصالات

ساخت اتصال اعم از اسپلیت تی یا سایر اتصالات یکی از محورهای کلیدی در مجتمع های صنعتی ای است که دارای فرایندهای پایپینگ و انشعاب گیری از خطوط لوله هستند. در فرایندهای انشعاب گیری از خطوط لوله که معمولاً به منظور توسعه خطوط و انجام تعمیرات و اقدامات اصلاحی روی خطوط لوله نیز انجام می شود و برای شان از عملیات هات تپ بهره برده می شود نیز اتصالاتی نظیر اسپلیت تی و سدل نیپل بسیار مورد استفاده قرار می گیرند. این اتصالات می بایست بر اساس مقتضیات خط لوله اصلی و انشعابی که می بایست ایجاد شود طراحی و ساخته شوند. برای ساخت اسپلیت تی و ی ساخت سایر اتصالات نظیر سدل نیپپل در درجه اول اطلاعات فنی خط دریافت می شود و سایز انشعاب و سایز لوله اصلی معیار طراحی اتصال در نظر گرفته می شود.

نصب اسپلیت تی به منظور هات تپ اسپلیت تی اسپلیت تی و سایر اتصالات IMG 3310
اسپلیت تی

در خصوص تمایز و تفاوت های اتصالاتی نظیر اسپلیت تی با سایر اتصالات نظیر سدل نیپل هم می توان به تفاوت های کاربری آن ها اشاره کرد و هم می توان به تمایزهایی که به لحاظ فرایند ساخت و نصب روی لوله یا مخزن با یکدیگر دارند پرداخت. در خصوص تمایزات کارکردی این دو اتصال می توان به صورت خلاصه و تیتر وار موارد زیر را برشمرد:

  • اسپلیت تی معمولاً در شرایطی که کار در فشار بالا انجام می شود ساخته شده روی لوله نصب می شود.
  • اسپلیت تی بر خلاف سدل نیپل می تواند روی خطوط لوله پلی اتیلن و سایر خطوطی که جوشکاری روی شان ناممکن است نصب شود.
  • اسپلیت تی برای سایزهای انشعاب متوسط رو به بالا اتصال مستحکم تر و مطمئن تری است.
  • در اسپلیت تی پس از نصب روی لوله و انجام هات تپ فشار اصلی روی خطوط جوشی وارد می شود که پدهای سدل اسپلیت تی را به لوله نصب کرده است، حال آن که در سدل نیپل، از آن جا که نیپل مستقیما روی لوله جوشکاری می شود، فشار اصلی روی نیپل وارد می شود. در وقع در سدل نیپل، سدل صرفاً نقش ساپورت و تقویت موقعیت و ضریب مقاومت نیپل را ایفا می کند ولی در slit tee بدین گونه نیست. در اتصال اسپلیت تی جوشکاری اتصال روی لوله از ناحیه پدهای سدل انجام می شود و از این رو کل اتصال در معرض فشار سیال خواهد بود.
سدل نیپل برای ترمیم نشتی و هات تپ اسپلیت تی اسپلیت تی و سایر اتصالات saddle hottap min
سدل نیپل

بر اساس کارکردها و ماهیت اتصالات که در بالا به برخی از آن ها اشاره شد، فرایند ساخت اسپلیت تی یا سدل نیپل هر یک به فراخور خود الزاماتی را می طلبد که تیم اجرایی ساخت split tee ومهندسن عملیات هات تپ می بایست نسبت به آن ها واقف باشند تا از ناحیه اتصال ایراد و خطایی متوجه عملیات نشود.

حال و در بحث در خصوص فرایند ساخت اسپلیت تی و ساخت سدل نیپل نیز  می بایست ویژگی ها و خصوصیات خط به همراه خصیصه هایی که اتصالات می باید داشته باشند بررسی و تجزیه و تحلیل شوند. بر اساس تفاوت های کارکردی که این دو اتصال، یعنی split tee و سدل نیپل دارند، فرایند ساخت و نصب آن ها روی خطوط لوله و مخازن نیز متفاوت می باشد. برخی از تفاوت های عمده میان این دو اتصال را می توان به شرح زیر برشمرد:

  • در اسپلیت تی ما دارای دو پد سدل هستیم که هر یک نیم استوانه ای می باشند. این دو پد از دو جانب لوله روی آن نصب شده و به هم متصل شده و در محل اتصال جوشکاری می شوند. این در حالی است که پد سدل نیپل یک حلقه یک تکه می باشد که روی لوله نصب و جوشکاری می شود.
  • در split tee یکی از پدها به نیپل جوش داده می شود. به عبارتی نیپل را روی پد جوشکاری می کنند و آن را روی لوله نصب می کنند. این در حالی است که در سدل نیپل این دو تکه از هم مجزا هستند. ابتدا به ساکن نیپل روی لوله جوشکاری می شود و سپس سدل در حکم پشتیبان نیپل حول آن جوشکاری می شود و موقعیت آن را تقویت می کند.
جوشکاری سدل نیپل روی لوله و تست جوش اسپلیت تی اسپلیت تی و سایر اتصالات saddle nipple min
سدل نیپل
  • در اسپلیت تی یک تکه نواری بک استریپ به منظور تقویت خط جوش میان دو پد، بین شان قرار داده می شود تا جوشکاری روی آن انجام شود اما در سدل نیپل چنین موردی موضوعیت ندارد. سدل این اتصال همچون نیپل آن مستقیماً روی لوله جوشکاری می شود و از این رو نیازی به بک استریپ وجود ندارد. به طور کلی فلسفه گذاشتن پد پایینی برای اسپلیت تی نیز در همین نکته است. اگر قرار بود پد split tee مستقیما روی لوله جوشکاری شود دیگر تمایز چندانی میان آن و سدل نیپل باقی نمی ماند. یکی از مهم ترین تفاوت ها میان اسپلیت تی و سدل نیپل در همین نکته است. در واقع روی یکی از پدهای split tee یک نوار بک استریپ نصب میشود و پس از جاگذاری دو پد روی لوله در واقع بک استریپ است که به پد دیگر جوشکاری می شود. به این ترتیب split tee ماهیت حفاظ کمربندی خود را به دست می آورد و تمایز خود از سدل نیپل را نشان می دهد. اگر قرار بود بدون نصب بک استریپ دو پد روی هم جوشکاری شوند در واقع به این معنا بود که پد پایینی هیچ کارکردی ندارد چرا که خط جوش روی لوله اصلی خواهد افتاد و عملاً پد پایینی هیچ مزیتی بر عملکرد اتصال نخواهد افزود. بنابراین و با استفاده از این نوار ساپورت کننده، اسپلیت تی بدل به یک اتصال دو تکه می شود که همچون کمربند سرتاسر قطر لوله را پوشش داده و فشار وارده از ناحیه سیال پس از بهره برداری از انشعاب جدید را در تمامی سطح خود توزیع می کند.

با توجه به نکات فوق تصویری کلی از کارکردها و تفاوت های دو اتصال split tee و سدل نیپل ارائه گردید. مجری عمیات هات تپ بسته به نیاز عملیاتی می بایست یکی از این دو را به عنوان اتصال برگزیده و طراحی ها و فرایندهای ساخت را بر اساس این انتخاب انجام دهد.

اسپلیت تی– سدل نیپل- ساخت اسپلیت تی

متریال اسپلیت تی

اتصال اسپلیت تی که برای انجام عملیات انشعاب گیری استفاده می شود باید شرایط عملیاتی و امکانات فنی خاص حاکم بر خط لوله و سیال آن را داشته باشد. سازنده اسپلیت تی می بایست توجه ویژه به این نکته داشته باشد که اتصال مذکور به چه هدفی به کار برده خواهد شد. اما نکته دیگری که در ساخت اسپلیت تی حائز اهمیت است متریالی است که می بایست برای ساخت این اتصال مورد استفاده قرار گیرد.

در این خصوص می بایست به شاخص های زیر توجه داشت:

  • جنس متریال اسپلیت تی
  • ضخامت لوله ای که برای ساخت اسپلیت تی به کار می رود
  • طول مورد نیاز لوله
  • صحت کیفیت لوله انتخاب شده برای ساخت اسپلیت تی
هات تپ اسپلیت تی متریال اسپلیت تی IMG 6252016 1057 680 300x160
اسپلیت تی هات تپ

در خصوص هر یک از این آیتم ها باید بررسی های لازم صورت گیرد. در مورد جنس متریالی که مورد استفاده قرار می گیرد، جنس لوله بستگی به جنس لوله اصلی خواهد داشت. در صوری که لوله های از جنس هایی نظیر پلی اتیلن و … می باشد که امکان جوشکاری روی آن ها وجود ندارد مهندسان سازنده اسپلیت تی باید مطالعات لازم برای انتخاب بهترین جنس را انجام دهند. اما در خصوص لوله هایی که می توان روی شان جوشکاری انجام داد معمولاً قاعده بر این است که لوله split tee هم جنس با لوله اصلی برگزیده خواهد شد. یعنی نوع لوله و آلیاژ آن کاملاً مشابه با لوله اصلی خواهد بود. در صورتی که لوله از آلیاژی ضعیف تر برگزیده شود طبیعتاً اسپلیت تی استحکام کافی برای مقاومت در برابر فشار لوله اصلی را نخواهد داشت. از سوی دیگر اگر لوله از آلیاژی سنگین تر انتخاب شود فشاری مضاعف و بی مورد بر لوله اصلی وارد خواهد شد که نیازی به آن نیست.

در خصوص آیتم ضخامت نیز لوله انتخابی معمولاً هم ضخامت با لوله اصلی انتخاب خواهد شد. این مورد نیز یک عرف محسوب می شود مگر در شرایط اضطراری و در مواقعی که نیاز به انجام تدابیر ویژه و راهکارهای مهندسی خاص باشد. اتصال split tee همان طور که می بایست توان و مقاومت کافی در برابر فشارهای وارد را داشته باشد، از سوی دیگر نیز نباید فشار نامتعارف و نامورد بر لوله اصلی وارد کند. این امر نیز به همان میزان منشأ آسیب خواهد بود.

همچنین طول لوله مورد نیاز برای ساخت اسپلیت تی متغیر دیگری است که سازنده می بایست به آن توجه ویژه داشته باشد. محاسبه طول اتصال اسپلیت تی بر حسب شاخص های خط لوله و سیال آن انجام خواهد گرفت. طول اتصال تأثیر زیادی در افزایش زمان مقاومت آن در برابر فشارهای ناشی از سیال و لوله اصلی خواهد داشت و از سوی دیگر همچون موارد قبل سازنده اسپلیت تی مجاز نیست با در نظر گرفتن طول بیش از اندازه بر خط لوله فشار بی مورد تحمیل کند. در این خصوص نیز ابعاد مشخص و استانداردی را می توان به دست آورد که بر اساس استانداردها و معیارهای بین المللی روز قابل محاسبه هستند. مهندسین سازنده اسپلیت تی در این خصوص نیز باید حساسیت ویژه را داشته باشند. اتصال split tee یک اتصال مهم در خطوط لوله محسوب می شود که از سه جانب در معرض فشار ورودی و خروجی سیالات است. از سوی دیگر خود نیز به واسطه وزنش بر خط لوله فشار وارد می کند. فرایند طراحی و ساخت اسپلیت تی باید به گونه ای باشد که هر دو فشار وارده برای مدت طولانی مهار شده و خط در نقطه انشعاب برای مدت ها عملکرد خود را حفظ کند.

کیفیت لوله انتخابی هم همچون سایر عوامل آیتم تعیین کننده دیگری محسوب می شود. سطح لوله از لحاظ کیفیت و فقدان خوردگی و فرسودگی می بایست مورد بازرسی دقیق قرار گیرد. ناهمواری روی سطح، زنگ زدگی، خوردگی، ترک و ایراداتی از این قسم آسیب هایی هستند که هم حین ساخت اسپلیت تی، هم جوشکاری و نصب آن روی لوله، و هم عملکرد اسپلیت تی در آینده به شدت تحت تأثیرشان قرار خواهد گرفت و هر کدام از ایرادات مذکور می تواند به آسیب های جدی در عملکرد صحیح اسپلیت تی وارد آورد. این آسیب ها در درجه اول می توانند خطوط جوش را تخریب کنند و کیفیت جوشکاری را پایین بیاورند، و از طرف دیگر می توانند باعث شوند احتمال بروز نشتی را در دراز مدت بالاتر ببرند.

جوشکاری اسپلیت تی اسپلیت تی متریال اسپلیت تی IMG 4068 300x225
جوشکاری اسپلیت تی

از این رو سازنده اسپلیت تی حتی الامکان هرگز نباید لوله ها و متریالی را انتخاب کند که قبلا دارای عملکرد بوده اند چرا که فرسودگی ولو نسبی شان می تواند منشأ بروز خطر در آینده باشد. کیفیت لوله ها حتما می بایست پیش از آغاز فرایند ساخت مورد تأیید مهندسین و واحدهای کنترل کیفی قرار گرفته شده باشد.

انتخاب متریال ها و بازرسی کیفی شان پیش از آغاز فرایند ساخت، از جمله اصو والزاماتی است که سازنده split tee می بایست نسبت به آن حساسیت ویژه ای را داشته باشد.