برچسب: سدل نیپل

به طور کلی برای ایجاد انشعابات جدید در خطوط لوله از سه نوع اتصال استفاده می گردد. انتخاب هر یک از این اتصالات به متغیرهای عدیده خط لوله و سیال نظیر سایز لوله اصلی، نسبت سایز انشعاب جدید به سایز لوله اصلی، نوع سیال، فشار سیال، دمای سیال و مواردی از این دست بستگی دارد.

1. اتصال اسپلیت تی:

اتصال اسپلیت تی از به روز ترین و متداول ترین اتصالات محسوب می شود که مزیت آن نسبت به سایر اتصالات داشتن مقاومت بالای اتصال در برابر فشارهای وارده می باشد. از اسپلیت تی برای انشعاباتی که از حساسیت بالایی برخوردار می باشند و فشار وارده روی اتصال بالا است و همچنین در انشعاباتی که سایز لوله بالاست و پروژه از حساسیت بالایی برخوردار است استفاده می شود. دلیل بالا بودن مقاومت و استحکام اتصال اسپلیت تی را می توان در روش فیتینگ و تثبیت آن به طور کامل بر روی لوله و مراحل جوشکاری بالای این نوع اتصال دانست.

اسپلیت تی از چهار قسمت کلی پد بالا و پد پایین و نیپل اتصال و فلنج تشکیل شده است. عملیات مونتاژ این اتصال در دو مرحله انجام می گیرد. مرحله اول در داخل کارگاه تولیدی اتصال مونتاژ می گردد و مرحله نهایی  بر روی لوله اصلی در محل پروژه انجام می گیرد.

روش ساخت و مونتاژ اسپلیت تی:

همانطوری که در مطالب بالا گفته شد مونتاژ اولیه اتصال اسپلیت تی در داخل کارگاه انجام می گیرد. ابتدا لوله به طول و سایز مورد نظر با دقت بالا بریده می شود سپس در راستای طولی به دو قسمت تقسیم می شود. لازم به ذکر است کلیه عملیات برش کاری لوله با دستگاه هوا برش انجام می گیرد. بعد از انجام برش کاری لوله کلیه لبه های برش خورده این قطعه از اسپلیت تی با دقت کامل زاویه دار و برای انجام عملیات جوشکاری آماده می شوند. دو قسمت جدا شده لوله پد بالا و پایین اتصال نامیده می شوند.

عملیات بعدی مونتاژ کاری اتصال مربوط به پد بالایی می باشد. که نیپل اتصال و فلنج بایستی بر روی آن مونتاژ گردند. انجام این مرحله نیازمند دقت بسیار بالایی است. در ابتدا بر اساس سایز لوله انشعابی یا همان نیپل که بر روی پد نصب می گردد با استفاده از هوا برش البته با دقت بالا برش بر روی پد بالایی اسپلیت تی انجام می شود . لازم به ذکر است که در این مرحله از شابلون هایی برای برش دقیق سوراخ استفاده می گردد که قبلا توسط مهندسین طراحی گردیده است. پس از اتمام برشکاری و ایجاد سوراخ بر روی پد بالایی لبه های محل برش به طور کامل و دقیق پخ زده می شود تا عملیات جوشکاری نیپل بر روی آن با دقت بالایی انجام گردد. مرحله بعد مونتاژ اتصال نیپل و فلنج اسپلیت تی بر روی پد می باشد. در خصوص نیپل و فلنج نصب شده بایستی جوشکاری با بالاترین دقت و توسط افراد مجرب این کار انجام پذیرد. همچنین تراز کردن نیپل و فلنج حین عملیات جوشکاری از نکات مهم دیگر می باشد. در بعضی موارد انشعاب ممکن است به شکل زاویه دار باشد که بایستی اتصال نیپل به پد بالایی با زاویه باشد که عملیات مونتاژ آن به مراتب سخت تر از حالت قائم می باشد. پس از اتمام مونتاژ کاری اتصال آماده ارسال به پروژه جهت نصب بر روی لوله می باشد. لازم به ذکر است قبل از نصب و فیتینگ اسپلیت تی بر روی اصلی لوله تست جوش توسط بازرسین جوش بر روی اتصال انجام می گیرد ، تا صحت جوشکاری اتصال اسپلیت تی توسط کارفرما تأیید شود.

2. اتصال سدل نیپل:

سدل نیپل یکی دیگر از اتصالاتی که در انشعاب گیری خطوط لوله به کار گرفته می شود. سدل نیپل به شکل نیم تنه حول لوله قرار گرفته می شود.

اجزای تشکیل دهنده سدل نیپل:

1. سدل: یک قطعه به شکل حلقوی و هم سایز و هم ضخامت با لوله اصلی می باشد. روی لوله اصلی جوشکاری می شود و همچون جداره ای باعث تقویت نیپل در محل اتصال می گردد.
2. نیپل: حکم ورودی انشعاب جدید را داراست نیپل به طور عمود در محل نصب و جوشکاری می شود. یک سر نیپل حلقوی است که بایستی به طور کامل بر سطح لوله یا مخزن بنشیند و سر دیگر آن کاملا صاف می باشد که فلنج بر روی آن نصب می گردد.
3. فلنج: متناسب با فشار خط لوله و سایز انشعاب انتخاب می گردد و بر روی نیپل جوشکاری می شود.

موارد استفاده سدل نیپل:

1. در موادی که سایز لوله اصلی بسیار بزرگ می باشد و در انشعابات مخازن از این روش جهت ایجاد انشعاب استفاده می گردد.
2. زمانی که سایز انشعاب کوچک باشد و فشار سیال موجود در لوله بالا نباشد.

اتصال ولدولت:

زمانی ازین روش اتصال استفاده می شود که نیاز داریم یک لوله بر روی لوله دیگر نصب گردد. این در حالی است که امکان نصب یک لوله به طور مستقیم بدون هیچ رابطی بر روی لوله دیگر وجود ندارد .این اتصال به عنوان حلقه واسط میان خط موجود و خط انشعابی عمل می کند. ولدولت جز اتصالات فاقد سدل می باشد.

این اتصال فقط شامل یک نیپل می شود که مستقیما روی لوله نصب می گردد. ولدولت از جمله اتصالاتی است که جوشکاری آن روی لوله به صورت سر به سر انجام می گیرد.(در جوش کاری سر به سر یا لب به لب یک از دو قطعه نسبت به خط جوش زاویه ۹۰ درجه دارند. )

ولدولت از هر دو سر به شکل v پخ خورده است که یک سر آن روی لوله قرار می گیرد و جوشکاری می شود و سر دیگر آن نیز فلنج قرار می گیرد و جوش می خورد. تنها ضامن بقای استحکام ولدولت کیفیت جوشکاری آن می باشد.

موارد استفاده از ولدولت:

1. زمانیکه نسبت سایز انشعاب به سایز لوله اصلی بسیار پایین باشد
2. زمانیکه سایز انشعاب گیری کوچک باشد
3. زمانیکه فشار سیال درون خط پایین باشد.

تشخیص استفاده از هر یک از اتصالات ذکر شده بر عهده تیم مهندسی پیمانکار و کارفرماست. این مجموعه با تبادل اطلاعات و جمع آوری داده ها و بر اساس استانداردها و الزامات خطوط لوله و جوشکاری اتصال مورد نظر را انتخاب کرده و مطالعات و محاسبات لازم جهت ساخت طراحی و ساخت را انجام می دهند.

اسپلیت تی در مقایسه با دیگر اتصالات، فیتینگی قوی تر است بنابراین برای عملیات های سنگین تر انشعاب گیری از آن استفاده می شود، اما در صورتی که شرایط ساده تر و آسان تر بود از اتصالات دیگر استفاده می شود. در صورتی که نیاز به اسپلیت تی در نتیجه مطالعات ضروری تشخیص داده شد باید از اپراتورها و جوشکاران حرفه ای و بهترین ابزارها و تجهیزات برای ساخت اسپلیت تی بهره برده شود. این اتصال در مقایسه با سایر اتصالات دارای ویژگی منحصر به فردی است و آن دو تکه بودن و تمام محیطی بودن آن است.

اسپلیت تی split tee همچون سایر اتصالات خطوط لوله نظیر سدل نیپل از جمله فیتینگ های معروف و بسیار کاربردی در صنایع مرتبط به پایپینگ و خط لوله محسوب می شود که دامنه کاربردی آن با توحه به لزوم ایجاد سه راهی های انشعاب متعدد روی خطوط لوله بسیار بالاست. در واقع انجام عملیات هات تپ و استاپل یکی از موارد کاربرد متعدد ساخت اسپلیت تی محسوب می شوند و این ابزار اتصالی خطوط لوله در بسیاری موارد و جایگاه های دیگر دارای کاربرد می باشد. ساخت اسپلیت تی یک فرایند تخصصی می باشد که مراحل و مراتب متعدد از جمله طراحی، تهیه متریال ها و بازرسی شان، برش ها و جوشکاری ها و در نهایت نصب اتصال روی لوله را به همراه دارد اما این که مراحل مذکور توسط چه واحد صنعتی ای انجام می گیرد خود یکی از موضوعات بحث جدی می باشد. معمولاً واحدهای صنعتی فعال در زمینه های نفتی و گازی به جهت داشتن مهندسی و طراحان متعدد و متبحر در زمینه های نفتی و گازی و آشنا به اصول پایپینگ و استانداردهای خطوط لوله و جوشکاری نظیر استناداردهای API و ASME مرتبط به این زمینه ها، خود فرایندهای طراحی و ساخت اسپلیت تی را بر عهده می گیرند، اما ممکن است واحد صنعتی زمان کافی برای انجام کار نداشته باشد یا به دلیل مهارت کم در صدد باشد کار را بر عهده مجریان ساخت اسپلیت تی که به طور تخصصی در این مزنیه فعال هستند بسپارند.

ساخت اسپلیت تی-اسپلیت تی-انشعاب اسپلیت تی-اتصال اسپلیت تی- اسپلیت تی هات تپ- اسپلیت تی استاپل

ممکن است فرایند ساخت اسپلیت تی به جهت حساسیتی که دارد با وجود تسلط کارفرما به پیمانکاران متبحر و با دانش سپرده شود تا بیشترین ضریب اطمینان از ساخت اسپلیت تی رعایت شود. با این احوال، توجه به کاربرد و موارد کارکردی این اتصال خطوط لوله نشان از اهمیت بالای فرایند ساخت اسپلیت تی دارد. این اتصال در واقع یک مسیر مستقیم را تبدیل به یک سه راهی می کند که سیال از یک سوی آن وارد می شود و از دو سوی دیگر وارد دو انشعاب می شود. بنابراین محلی که اسپلیت تی نصب شده در آن نصب می شود جایگاهی است که از سه جانب به این اتصال فشار وارد می شود. از این حیث تا جای ممکن باید اتصال اسپلیت تی را مطمئن و مستحکم ساخت تا کوچک ترین ایرادی پس از بهره برداری از کار متوجه مجموعه نشود.

درست است که اغلب واحدهای فعال در زمینه خطوط لوله نفت و گاز خود دارای توانایی برای ساخت اسپلیت تی می باشند، اما برای عملیات های ویژه نظیر هات تپ مجری طرح ترجیح می دهد خود فرایند ساخت اسپلیت تی را بر عهده بگیرد. از آن ها که مجری کار گرم هات تپ به ریز و خم کار هات تپ بیشتر آشنایی دارد و خود قادر به تشخیص مقدار فشاری است که حین انجام کار هات تپ بر مجموعه وارد می شود، توصیه بر آن است که پیمانکاران هات تپ خود فرایند ساخت را بر عهده بگیرند. اغلب این هات تپ کاران خود سازنده اسپلیت تی محسوب می شوند و اسپلیت تی های ساخت کارفرما را به هیچ وجه برای کار نمی پذیرند. از آن جا که مسئولیت عملیات هات تپ بر عهده ایشان می باشد و تمامی مراحل کار با نظارت و تأیید ایشان می باشد، ساخت اسپلیت تی و نصب آن روی لوله نیز جزو سرفصل های کار ایشان است و به این دلیل اغلب آن ها تأیید دارند که خود ساخت اسپلیت تی را بر عهده بگیرند. چه بسا تمامی مراتب عملیات هات تپ به درستی انجام شده باشد اما به دلیل بروز ایرادی ولو جزئی در یک از اجزاء و قطعات اتصال، کار گرم هات تپ نیز مخدوش جلوه کند. در این شرایط مجری هات تپ پاسخگوی اول خواهد بود و تنها در صورتی می تواند به دفاع از عملکرد خود بر آید که ساخت اسپلیت تی را نیز خود بر عهده گرفته باشد. لازم به ذکر است فشاری که بر مجموعه و محل انشعاب حین اجرای عملیات هات تپ وارد می شود بسی بیشتر از فشار وارد بر اتصال اسپلیت تی ای است که از پیش در محل انشعاب نصب شده است. هات تپ در شرایط کار گرم و زمانی انجام می گیرد که لوله مملو از ماده شیمیایی نفتی و گازی می باشد و شرایط اسپلیت تی در این موقعیت متفاوت از شرایطی خواهد بود که هنوز خطوط لوله به بهره برداری نرسیده اند و دارند روی یکدیگر متصل می شوند.

ساخت اسپلیت تی شامل فرایندهای ساده ای می شود؛ برش لوله، برش قطعات و سپس جوشکاری قطعات روی هم بر اساس نقشه ها و طرح های آماده شده. اما دو نکته در ساخت اسپلیت تی بیش از اندازه حائز اهمیت است و اهمال در آن ها می تواند خسارات مشهودی بر خروجی نهایی کار وارد کند. یکی طراحی اسپلیت تی بر اساس داده های فنی خط لوله می باشد که باید فارغ از هر گونه نقص و ایرادی باشد. طراحی و ساخت اسپلیت تی باید بر اساس شاخص ها و استانداردهای روز دنیا در زمینه جوشکاری روی خطوط لوله حاوی سیال و استانداردهای پایپینگ انجام شود. توجه به استانداردهای فلنج نیز جزوی از کار را تشکیل می دهد جرا که فلنج ها نیز همواره یکی از قطعات اصلی در ساخت اسپلیت تی محسوب می شوند. نکته حائز اهیمت دوم جوشکاری قطعات در ساخت اسپلیت تی می باشد. تعدا پاس جوش و سایر موارد مربوط به عملیات جوشکاری قطعات اسپلیت تی نیز بر حسب استانداردها و بر مبنای دانش فنی مهندسین و طراحان کار پیش بینی می شود.

به طور کلی در ساخت اسپلیت تی می بایست تمامی فاکتورهای فنی و عواملی که بر ایمنی و اطمینان کار می افزایند تأکید صریح و مصرانه داشت. این اتصال نقش کلیدی در سرانجام عملیات هات تپ دارد. دستگاه هات تپ پس از اتمام عملیات از مجموعه خارج می شود ولی اسپلیت تی جزو اتصالات دائم است و پس از هات تپ نیز در محل باقی می ماند. بنابراین در ساخت اسپلیت تی باید بیشترین دقثت لازم را داشت.

هات تپ خطوط لوله و مخازن نفتی و گازی از جمله فن‌آوریهای رایج در خطوط لوله محسوب می‌شود که بدلیل نوین و به روز بودن بسیاری از صاحبین صنایع با الزامات و خطوط و روندهای آن آشنایی ندارند. البته این تکنولوژی نوین تا حدود زیادی جایگاه خود در صنایع نفت و گاز را یافته است اما فعالان سایر صنایع چندان با ماهیت و مزایای عملیات انشعاب گرم آشنایی ندارند. بنابراین بسیاری از انشعاب‌گیری‌ها در صنایع مختلف همچنان به روش سنتنی انجام می‌گیرد؛ به این شرح که برای ایجاد یک انشعاب مسیر خط لوله قطع، جریان سیال از آن تخلیه و سپس انشعاب‌گیری از آن انجام می‌گیرد. در این خصوص وظیفه مجریان هات تپ و فعالان این شاخه خدماتی در خطوط لوله است که فرایندهای لازم در خصوص آشنا‌سازی صاحبان صنایع به ظاهر غیر مرتبط را به انجام برسانند. چنان‌که می‌دانیم تصور رایج بر این است که عملیات انشعاب از خط لوله فقط در صنایع نفت و گاز و مجتمع‌های پالایشگاهی دارای کاربرد است، اما واقعیت این است که هر واحد صنعتی که در صدد ایجاد یک انشعاب جدید روی خطوط لوله خود است می‌تواند از مزایای این فرایند بهره ببرد.

نکته دیگر و مهم‌تر آن است که حتی بسیاری از آشنایان با این فرایند نیز درکی نسبت به پیچیدگی و محدودیت‌های فنی و ایمنی عملیات انشعاب داغ نداشته و حین انتخاب مجری هات تپ به فاکتورهایی نظیر هزینه پایین‌تر و تزاحم فنی کمتر و مواردی از این نظر بسنده می‌کنند، غافل از این‌که انشعاب گرم خطوط لوله و مخازن فرایندی بس پیچیده‌تر و فنی‌تر نسبت به این قسم تصورات بشمار می‌آید. عملیات هات تپ بر اساس استانداردهای معتبر بین‌المللی فرایندی دارای متغیرهای عدیده فنی، محیطی، ایمنی و مدیریتی است که کاستی و ضعف در هر یک از این مؤلفه‌ها نه تنها عملیات هات تپ را با چالش مواجه می‌کند، بلکه می‌تواند منشأ صدمات و آسیب های جبران‌ناپذیر و خسارات اقتصادی مشهود باشد. از این رو انتخاب مجری واجد صلاحیت برای انجام انشعاب به روش گرم یکی از اصول و پرنسیب‌ها در اطمینان بخشی به فرایندهای جاری و ویژه هر مجموعه صنعتی است. در ادامه به برخی از ویژگی‌های یک پیمانکار واجد صلاحیت هات تپ بر اساس استانداردها می‌پردازیم:

– آشنایی با الزامات و اصول فنی کار هات تپ:

مجری هات تپ باید بر استانداردها و معیارهای مرتبط با فرایندهای مربوط به انشعاب گیری تسلط داشته باشد. آشنایی با الزامات رفتاری خطوط لوله و توانایی آنالیز مشخصات فنی خط لوله و سیال از این جمله اند. بدون درک مواردی از این قسم مجری هات تپ توانایی طراحی فرایندها، تجهیزات و اتصالاتی نظیر اسپلیت تی را نخواهد داشت. همچنین آشنایی با استانداردهای و الزامات جوشکاری روی خطوط لوله از دیگر موارد مهم تلقی می‌شود، چرا که جوشکاری اسپلیت تی، سدل نیپل یا ولدولت روی خطوط لوله حاوی جریان سیال الزامات خاص خود را می‌طلبد که بدون اشراف بر آن‌ها عملیات بسیار خطرناک خواهد بود. از سوی دیگر اصول کار با دستگاه هات تپ، تسلط بر فرایند عملیاتی انشعاب گرم و توان درک فرایندها حین سوراخکاری لوله توسط کاتر دستگاه هات تپ از مواردی است که یک مجری عملیات انشعاب گیری گرم را تبدیل به پیمانکاری واجد صلاحیت  برای انجام هات تپ می‌گرداند.

مغفول ماندن این قسم موارد بر درخواست کنندگان عملیات هات تپ از نکاتی است که می‌تواند منشأ مشکلاتی جدی و اساسی برای ایشان شود.

– مهندسین، طراحان و اپراتورهای واجد صلاحیت:

تیم طراحی و مهندسی باید قادر باشد با دریافت اطلاعات فنی و محیطی مکان  و لوله‌ای قرار است عملیات انشعاب گرم روی آن انجام شود، فرایندهای لازم را با دقت کامل طراحی و نبدیل به دستورالعمل های لازم الاجرا برای اپراتورها پرداند. طراحی و ساخت اسپلیت تی، دستورالعمل جوشکاری قطعات اتصال اسپلیت تی، جوشکاری اسپلیت تی روی لوله، فرایند آماده سازی دستگاه هات تپ، شرایط باردهی، میزان باردهی، تعبیه مسیرهای تردد و مواردی از این نظیر توسط مهندسین انجام عملیات انشعاب داغ طراحی و تدوین می‌شود و از این رو بهتر آن است که ایشان تا جای ممکن تجربه و تخصص پیشبرد این امور را داشته باشند.

از سوی دیگر مجریان فرایند اعم از جوشکاران و سازندگان اسپلیت تی، و نیز اپراتورهای هات تپ نیز باید نسبت به تمامی جنبه‌های کارشان آشنایی و تسلط کافی داشته باشند. فرایندهای مذکور حساسیت‌های خاص خود را دارند چون تماماً روی خطوط حاوی سیال انجام می‌شوند و از این‌رو خطر احتراق و اشتعال چه حین جوشکاری و چه حین انشعاب گیری گرم بسیار بالاست. از این‌رو اپراتورهای فرایندها باید به اصطلاح واجد شرایط باشند، به این معنی که نه تنها باید بر الزامات فنی کار اشراف داشته باشند بلکه خود در این زمینه صاحب نظر و دارای قدرت واکنش سریع و تصمیم‌گیری بر اساس دانش تجربی خود باشند. فقدان چنین اپراتورهای طبیعتاً بر ضریب ایمنی فرایند هات تپ خواهد کاست.

– تجربه انجام عملیات هات تپ:

مچری عملیات انشعاب گرم باید در این زمینه دارای تجریه و دانش فنی کافی باشد. بدیهی است در صورتی که مجری هات تپ تجربه انجام عملیات روی خطوط لوله متفاوت حاوی سیالات متنوع و در شرایط محیطی متغیر را داشته باشد مواجهه وی با تجارب جدید مطمئن‌تر خواهد بود. از این‌رو حتی‌الامکان باید کار را به آن دسته از پیمانکاران انشعاب گرم سپرد که تجربه کافی در انجام موفق عملیات هات تپ را داشته باشند.

– تجهیزات مناسب برای انجام عملیات:

دستگاه هات تپ یک دستگاه با پیچیدگی‌های خاص خود می‌باشد و برای سایزهای انشعاب متفاوت مدل‌های مختلفی از این دستگاه وجود دارد. طبیعتاً پیمانکارانی که در زمینه ارائه خدمات انشعاب گرم با سایزهای مختلف آمادگی دارند در واقع توان تجهیزاتی خود در این زمینه را به رخ می‌کشند؛ این امر خود یک مزیت نسبی محسوب می‌شود چراکه درخواست کننده عملیات هات تپ ناچار نیست برای انجام عملیات‌های متفاوت به پیمانکاران متعدد رجوع کند. همچنین باید توجه داشت سایز انشعاب تنها معیار توان تجهیزاتی مجریان هات تپ نیست، بلکه در یک سایز واحد نیز بسته به شرایط پروژه و مشخصات فنی خط و سیال، فرایند تجهیز و آماده سازی دستگاه انشعاب گیری متفاوت خواهد بود. برای مثال برای عملیات‌هایی که اسپلیت تی یا سدل نیپل ارتفاع نیپل بالایی را می‌طلبند دستگاه هات تپ باید طوری تجهیز شود که شفت قابلیت پیشروی کافی را علیرغم ارتفاع بالای نیپل داشته باشد.

موارد ذکر شده بخشی از معیارهای تشخیص صلاحیت مجری عملیات انشعاب گرم محسوب می‌شود. بدون شک شاخصه‌های متعدد دیگر نظیر تسلط پیمانکار هات تپ بر فاکتورهای ایمنی و زیست محیطی، و نظیر آن نیز وجود دارد که پیمانکاران متبحر و واجد صلاحیت را از سایرین متمایز می‌گرداند. درخواست‌کنندگان عملیات هات تپ بدون توجه به این شاخصه‌ها و معیارها فرایند اجرایی حود را به مخاطره خواهند انداخت و از این رو عطف توجه به این فاکتورها بدون شک روند اجرایی پروژه انشعاب گیری به روش گرم روی خطوط لوله را برایشان تسهیل خواهد کرد.