هات تپ خطوط لوله و مخازن نفتی و گازی از جمله فنآوریهای رایج در خطوط لوله محسوب میشود که بدلیل نوین و به روز بودن بسیاری از صاحبین صنایع با الزامات و خطوط و روندهای آن آشنایی ندارند. البته این تکنولوژی نوین تا حدود زیادی جایگاه خود در صنایع نفت و گاز را یافته است اما فعالان سایر صنایع چندان با ماهیت و مزایای عملیات انشعاب گرم آشنایی ندارند. بنابراین بسیاری از انشعابگیریها در صنایع مختلف همچنان به روش سنتنی انجام میگیرد؛ به این شرح که برای ایجاد یک انشعاب مسیر خط لوله قطع، جریان سیال از آن تخلیه و سپس انشعابگیری از آن انجام میگیرد. در این خصوص وظیفه مجریان هات تپ و فعالان این شاخه خدماتی در خطوط لوله است که فرایندهای لازم در خصوص آشناسازی صاحبان صنایع به ظاهر غیر مرتبط را به انجام برسانند. چنانکه میدانیم تصور رایج بر این است که عملیات انشعاب از خط لوله فقط در صنایع نفت و گاز و مجتمعهای پالایشگاهی دارای کاربرد است، اما واقعیت این است که هر واحد صنعتی که در صدد ایجاد یک انشعاب جدید روی خطوط لوله خود است میتواند از مزایای این فرایند بهره ببرد.
نکته دیگر و مهمتر آن است که حتی بسیاری از آشنایان با این فرایند نیز درکی نسبت به پیچیدگی و محدودیتهای فنی و ایمنی عملیات انشعاب داغ نداشته و حین انتخاب مجری هات تپ به فاکتورهایی نظیر هزینه پایینتر و تزاحم فنی کمتر و مواردی از این نظر بسنده میکنند، غافل از اینکه انشعاب گرم خطوط لوله و مخازن فرایندی بس پیچیدهتر و فنیتر نسبت به این قسم تصورات بشمار میآید. عملیات هات تپ بر اساس استانداردهای معتبر بینالمللی فرایندی دارای متغیرهای عدیده فنی، محیطی، ایمنی و مدیریتی است که کاستی و ضعف در هر یک از این مؤلفهها نه تنها عملیات هات تپ را با چالش مواجه میکند، بلکه میتواند منشأ صدمات و آسیب های جبرانناپذیر و خسارات اقتصادی مشهود باشد. از این رو انتخاب مجری واجد صلاحیت برای انجام انشعاب به روش گرم یکی از اصول و پرنسیبها در اطمینان بخشی به فرایندهای جاری و ویژه هر مجموعه صنعتی است. در ادامه به برخی از ویژگیهای یک پیمانکار واجد صلاحیت هات تپ بر اساس استانداردها میپردازیم:
– آشنایی با الزامات و اصول فنی کار هات تپ:
مجری هات تپ باید بر استانداردها و معیارهای مرتبط با فرایندهای مربوط به انشعاب گیری تسلط داشته باشد. آشنایی با الزامات رفتاری خطوط لوله و توانایی آنالیز مشخصات فنی خط لوله و سیال از این جمله اند. بدون درک مواردی از این قسم مجری هات تپ توانایی طراحی فرایندها، تجهیزات و اتصالاتی نظیر اسپلیت تی را نخواهد داشت. همچنین آشنایی با استانداردهای و الزامات جوشکاری روی خطوط لوله از دیگر موارد مهم تلقی میشود، چرا که جوشکاری اسپلیت تی، سدل نیپل یا ولدولت روی خطوط لوله حاوی جریان سیال الزامات خاص خود را میطلبد که بدون اشراف بر آنها عملیات بسیار خطرناک خواهد بود. از سوی دیگر اصول کار با دستگاه هات تپ، تسلط بر فرایند عملیاتی انشعاب گرم و توان درک فرایندها حین سوراخکاری لوله توسط کاتر دستگاه هات تپ از مواردی است که یک مجری عملیات انشعاب گیری گرم را تبدیل به پیمانکاری واجد صلاحیت برای انجام هات تپ میگرداند.
مغفول ماندن این قسم موارد بر درخواست کنندگان عملیات هات تپ از نکاتی است که میتواند منشأ مشکلاتی جدی و اساسی برای ایشان شود.
– مهندسین، طراحان و اپراتورهای واجد صلاحیت:
تیم طراحی و مهندسی باید قادر باشد با دریافت اطلاعات فنی و محیطی مکان و لولهای قرار است عملیات انشعاب گرم روی آن انجام شود، فرایندهای لازم را با دقت کامل طراحی و نبدیل به دستورالعمل های لازم الاجرا برای اپراتورها پرداند. طراحی و ساخت اسپلیت تی، دستورالعمل جوشکاری قطعات اتصال اسپلیت تی، جوشکاری اسپلیت تی روی لوله، فرایند آماده سازی دستگاه هات تپ، شرایط باردهی، میزان باردهی، تعبیه مسیرهای تردد و مواردی از این نظیر توسط مهندسین انجام عملیات انشعاب داغ طراحی و تدوین میشود و از این رو بهتر آن است که ایشان تا جای ممکن تجربه و تخصص پیشبرد این امور را داشته باشند.
از سوی دیگر مجریان فرایند اعم از جوشکاران و سازندگان اسپلیت تی، و نیز اپراتورهای هات تپ نیز باید نسبت به تمامی جنبههای کارشان آشنایی و تسلط کافی داشته باشند. فرایندهای مذکور حساسیتهای خاص خود را دارند چون تماماً روی خطوط حاوی سیال انجام میشوند و از اینرو خطر احتراق و اشتعال چه حین جوشکاری و چه حین انشعاب گیری گرم بسیار بالاست. از اینرو اپراتورهای فرایندها باید به اصطلاح واجد شرایط باشند، به این معنی که نه تنها باید بر الزامات فنی کار اشراف داشته باشند بلکه خود در این زمینه صاحب نظر و دارای قدرت واکنش سریع و تصمیمگیری بر اساس دانش تجربی خود باشند. فقدان چنین اپراتورهای طبیعتاً بر ضریب ایمنی فرایند هات تپ خواهد کاست.
– تجربه انجام عملیات هات تپ:
مچری عملیات انشعاب گرم باید در این زمینه دارای تجریه و دانش فنی کافی باشد. بدیهی است در صورتی که مجری هات تپ تجربه انجام عملیات روی خطوط لوله متفاوت حاوی سیالات متنوع و در شرایط محیطی متغیر را داشته باشد مواجهه وی با تجارب جدید مطمئنتر خواهد بود. از اینرو حتیالامکان باید کار را به آن دسته از پیمانکاران انشعاب گرم سپرد که تجربه کافی در انجام موفق عملیات هات تپ را داشته باشند.
– تجهیزات مناسب برای انجام عملیات:
دستگاه هات تپ یک دستگاه با پیچیدگیهای خاص خود میباشد و برای سایزهای انشعاب متفاوت مدلهای مختلفی از این دستگاه وجود دارد. طبیعتاً پیمانکارانی که در زمینه ارائه خدمات انشعاب گرم با سایزهای مختلف آمادگی دارند در واقع توان تجهیزاتی خود در این زمینه را به رخ میکشند؛ این امر خود یک مزیت نسبی محسوب میشود چراکه درخواست کننده عملیات هات تپ ناچار نیست برای انجام عملیاتهای متفاوت به پیمانکاران متعدد رجوع کند. همچنین باید توجه داشت سایز انشعاب تنها معیار توان تجهیزاتی مجریان هات تپ نیست، بلکه در یک سایز واحد نیز بسته به شرایط پروژه و مشخصات فنی خط و سیال، فرایند تجهیز و آماده سازی دستگاه انشعاب گیری متفاوت خواهد بود. برای مثال برای عملیاتهایی که اسپلیت تی یا سدل نیپل ارتفاع نیپل بالایی را میطلبند دستگاه هات تپ باید طوری تجهیز شود که شفت قابلیت پیشروی کافی را علیرغم ارتفاع بالای نیپل داشته باشد.
موارد ذکر شده بخشی از معیارهای تشخیص صلاحیت مجری عملیات انشعاب گرم محسوب میشود. بدون شک شاخصههای متعدد دیگر نظیر تسلط پیمانکار هات تپ بر فاکتورهای ایمنی و زیست محیطی، و نظیر آن نیز وجود دارد که پیمانکاران متبحر و واجد صلاحیت را از سایرین متمایز میگرداند. درخواستکنندگان عملیات هات تپ بدون توجه به این شاخصهها و معیارها فرایند اجرایی حود را به مخاطره خواهند انداخت و از این رو عطف توجه به این فاکتورها بدون شک روند اجرایی پروژه انشعاب گیری به روش گرم روی خطوط لوله را برایشان تسهیل خواهد کرد.
