ساخت اسپلیت تی توسط شرکت پیشگام صنعت ابزار و انجام استاپل ، ساخت سدل نیپل،انجام هات تپ ،طراحی و ساخت اسپلیت تی،جوشکاری و نصب اسپلیت تی،اسپلیت تی مکانیکی
ساخت اتصال اعم از اسپلیت تی یا سایر اتصالات یکی از محورهای کلیدی در مجتمع های صنعتی ای است که دارای فرایندهای پایپینگ و انشعاب گیری از خطوط لوله هستند. در فرایندهای انشعاب گیری از خطوط لوله که معمولاً به منظور توسعه خطوط و انجام تعمیرات و اقدامات اصلاحی روی خطوط لوله نیز انجام می شود و برای شان از عملیات هات تپ بهره برده می شود نیز اتصالاتی نظیر اسپلیت تیو سدل نیپل بسیار مورد استفاده قرار می گیرند. این اتصالات می بایست بر اساس مقتضیات خط لوله اصلی و انشعابی که می بایست ایجاد شود طراحی و ساخته شوند. برای ساخت اسپلیت تی و ی ساخت سایر اتصالات نظیر سدل نیپپل در درجه اول اطلاعات فنی خط دریافت می شود و سایز انشعاب و سایز لوله اصلی معیار طراحی اتصال در نظر گرفته می شود.
اسپلیت تی
در خصوص تمایز و تفاوت های اتصالاتی نظیر اسپلیت تی با سایر اتصالات نظیر سدل نیپل هم می توان به تفاوت های کاربری آن ها اشاره کرد و هم می توان به تمایزهایی که به لحاظ فرایند ساخت و نصب روی لوله یا مخزن با یکدیگر دارند پرداخت. در خصوص تمایزات کارکردی این دو اتصال می توان به صورت خلاصه و تیتر وار موارد زیر را برشمرد:
اسپلیت تی معمولاً در شرایطی که کار در فشار بالا انجام می شود ساخته شده روی لوله نصب می شود.
اسپلیت تی بر خلاف سدل نیپل می تواند روی خطوط لوله پلی اتیلن و سایر خطوطی که جوشکاری روی شان ناممکن است نصب شود.
اسپلیت تی برای سایزهای انشعاب متوسط رو به بالا اتصال مستحکم تر و مطمئن تری است.
در اسپلیت تی پس از نصب روی لوله و انجام هات تپ فشار اصلی روی خطوط جوشی وارد می شود که پدهای سدل اسپلیت تی را به لوله نصب کرده است، حال آن که در سدل نیپل، از آن جا که نیپل مستقیما روی لوله جوشکاری می شود، فشار اصلی روی نیپل وارد می شود. در وقع در سدل نیپل، سدل صرفاً نقش ساپورت و تقویت موقعیت و ضریب مقاومت نیپل را ایفا می کند ولی در slit tee بدین گونه نیست. در اتصال اسپلیت تی جوشکاری اتصال روی لوله از ناحیه پدهای سدل انجام می شود و از این رو کل اتصال در معرض فشار سیال خواهد بود.
سدل نیپل
بر اساس کارکردها و ماهیت اتصالات که در بالا به برخی از آن ها اشاره شد، فرایند ساخت اسپلیت تی یا سدل نیپل هر یک به فراخور خود الزاماتی را می طلبد که تیم اجرایی ساخت split tee ومهندسن عملیات هات تپ می بایست نسبت به آن ها واقف باشند تا از ناحیه اتصال ایراد و خطایی متوجه عملیات نشود.
حال و در بحث در خصوص فرایند ساخت اسپلیت تی و ساخت سدل نیپل نیز می بایست ویژگی ها و خصوصیات خط به همراه خصیصه هایی که اتصالات می باید داشته باشند بررسی و تجزیه و تحلیل شوند. بر اساس تفاوت های کارکردی که این دو اتصال، یعنی split tee و سدل نیپل دارند، فرایند ساخت و نصب آن ها روی خطوط لوله و مخازن نیز متفاوت می باشد. برخی از تفاوت های عمده میان این دو اتصال را می توان به شرح زیر برشمرد:
در اسپلیت تی ما دارای دو پد سدل هستیم که هر یک نیم استوانه ای می باشند. این دو پد از دو جانب لوله روی آن نصب شده و به هم متصل شده و در محل اتصال جوشکاری می شوند. این در حالی است که پد سدل نیپل یک حلقه یک تکه می باشد که روی لوله نصب و جوشکاری می شود.
در split tee یکی از پدها به نیپل جوش داده می شود. به عبارتی نیپل را روی پد جوشکاری می کنند و آن را روی لوله نصب می کنند. این در حالی است که در سدل نیپل این دو تکه از هم مجزا هستند. ابتدا به ساکن نیپل روی لوله جوشکاری می شود و سپس سدل در حکم پشتیبان نیپل حول آن جوشکاری می شود و موقعیت آن را تقویت می کند.
سدل نیپل
در اسپلیت تی یک تکه نواری بک استریپ به منظور تقویت خط جوش میان دو پد، بین شان قرار داده می شود تا جوشکاری روی آن انجام شود اما در سدل نیپل چنین موردی موضوعیت ندارد. سدل این اتصال همچون نیپل آن مستقیماً روی لوله جوشکاری می شود و از این رو نیازی به بک استریپ وجود ندارد. به طور کلی فلسفه گذاشتن پد پایینی برای اسپلیت تی نیز در همین نکته است. اگر قرار بود پد split tee مستقیما روی لوله جوشکاری شود دیگر تمایز چندانی میان آن و سدل نیپل باقی نمی ماند. یکی از مهم ترین تفاوت ها میان اسپلیت تی و سدل نیپل در همین نکته است. در واقع روی یکی از پدهای split tee یک نوار بک استریپ نصب میشود و پس از جاگذاری دو پد روی لوله در واقع بک استریپ است که به پد دیگر جوشکاری می شود. به این ترتیب split tee ماهیت حفاظ کمربندی خود را به دست می آورد و تمایز خود از سدل نیپل را نشان می دهد. اگر قرار بود بدون نصب بک استریپ دو پد روی هم جوشکاری شوند در واقع به این معنا بود که پد پایینی هیچ کارکردی ندارد چرا که خط جوش روی لوله اصلی خواهد افتاد و عملاً پد پایینی هیچ مزیتی بر عملکرد اتصال نخواهد افزود. بنابراین و با استفاده از این نوار ساپورت کننده، اسپلیت تی بدل به یک اتصال دو تکه می شود که همچون کمربند سرتاسر قطر لوله را پوشش داده و فشار وارده از ناحیه سیال پس از بهره برداری از انشعاب جدید را در تمامی سطح خود توزیع می کند.
با توجه به نکات فوق تصویری کلی از کارکردها و تفاوت های دو اتصال split tee و سدل نیپل ارائه گردید. مجری عمیات هات تپ بسته به نیاز عملیاتی می بایست یکی از این دو را به عنوان اتصال برگزیده و طراحی ها و فرایندهای ساخت را بر اساس این انتخاب انجام دهد.
ساخت اسپلیت تی از جمله فن آوری هایی است که شرکت پیشگام صنعت بازار طی سال ها انجام عملیات هات تپ آن را در بالاترین سطح ارتقا داده است و اکنون نه تنها نیازهای خود در زمینه انجام انشعاب گرم را برآورده می سازد، بلکه در صورت دریافت سفارش، فرایند ساخت اسپلیت تی را برای مشتریان در اسرع وقت و به بهترین نحو ممکن انجام می دهد. اسپلیت تی یک اتصال خط لوله است که با توجه به فشارهایی که از جانب سیال در منطقه انشعاب وارد می شود کارکرد بسیار مهمی دارد. در واقع وظیفه اصلی اتصال split tee علاوه بر انتقال سایل به انشعاب جدید می باشد، بلکه تحمل فشار وارده از ناحیه سیال نیز می باشد. هر اتصال اسپلیت تی که توأمان هر دو کارکرد فوق را نداشته باشد طبیعتاً عملکرد قابل قبولی را نخواهد داشت و نمی تواند پاسخگوی نیاز مشتری باشد.
اسپلیت تی
شرکت پیشگام صنعت ابزار به فراخور عملیات های هات تپ که در کشور عراق اجرای آن ها را بر عهده داشته است اتصالات سه شاخه متعددی نظیر split tee و سدل نیپل را برای ایشان ساخته و آن روی خطوط لوله نصب کرده است. در حال حاضر تمامی اتصالات در این منطقه قعال بوده و کارفرما از آن ها پس از انجام هات تپ بهره می برد. اما آخرین عملیات انشعاب گرم ما در این کشور دارای ویژگی منحصر به فردی به لحاظ فرآیند ساخت اسپلیت تی بود و آن هم دو انشعابی بودن این اتصال بود. در واقع هدف کارفرما از درخواست این split tee انشعاب دو خط لوله جدید از یک عملیات هات تپ بود. به این منظور اتصال ساخته شده می بایست دارای دو مجرای خروجی می بود، یکی انشعاب ۲۴ اینچی که هم سایز قطر لوله اصلی بود و انشعاب اصلی اتصال به شمار می رفت و دومی هم اتصال ۶ اینچی که قرار بود یک لوله ۶ اینچی از آن انشعاب شود.
فرایند طراحی اسپلیت تی پروژه عراق مذکور با این محاسبات به انجام رسید که اتصال می بایست فشار را از ناحیه دو خروجی تحمل کند و از این حیث انجام مطالعات مهندسی و رجوع به استانداردهای فنی مختصات خاص خود را می طلید. نکته مهم تر آن که هر دو انشعاب خروجی از خط لوله می بایست روی نیپل اسپلیت تی کار گذاشته می شدند و از این رو نیپل از دو جانب متحمل فشار سیال می شد. فاز طراحی و مهندسی با ملاحظه این نکات به انجام رسید و در نهایت نقشه نهایی و دستورالعمل ساخت اسپلیت تی که شامل روش های جوشکاری و برش قطعات می شد تدوین و برای اجرا به تیم عملیاتی و بازرس فنی کار سپرده شد.
با توجه به حساسیت بالای این نوع از اتصال split tee و فشار بالای خط لوله ای که عملیات هات تپ روی آن انجام می گرفت کلیه مراتب فرایند برش و جوشکاری قطعات اسپلیت تی با بیشترین دقت به انجام رسید. فرایند ساخت نیپل این اتصال split tee شامل سه مرحله می شد. طبیعی است از آن جا که سایز انشعاب اصلی ۲۴ اینچ بود برای ساخت نیپل از لوله ۲۴ اینچ استفاده دگردید. ابتدا برش پایه زیرین نیپل بر اساس طراحی های انجام شده و به نحوی که روی پد اسپلیت تی قرار گیرد انجام پذیرفت و سپس روی جداره جانبی نیپل یگ برش به قطر ۶ اینچ انجام شد. این برش به منظور انشعاب ۶ اینچی صورت پذیرفت. حال می توان گفت که نیپل ۲۴ اینچی این split tee خود حکم پدی را دارد که یک نیپل ۶ اینچی می بایست روی آن نصب و جوشکاری شود.
بنابراین اتصال مذکور دارای دو نیپل می باشد؛ یکی با سایز ۲۴ اینچ که روی آن فلنج ۲۴ اینچی نصب می شود و دیگری نیپل ۶ اینچی که روی آن نیز فلنج ۶ اینچی نصب خواهد شد. بدیهی است حتی پس از اتمام فرایند ساخت split tee این ویژگی منحصر به فرد همچنان گریبان گیر تیم عملیاتی خواهد بود. مرحله بعد فرایند نصب اسپلیت تی روی لوله گاز کردستان عراق است که با توجه به ویژگی های این اتصال می بایست حساسیت بیشتری نسبت به آن مبذول می شد.
وزن بالای اتصال نیپل برای نصب دقیق روی لوله از جمله نکاتی بود که می توانست کار را با دشواری همراه کند. همچنین و پس از نصب تراز کردن پد نیپل دار روی لوله دیگر مسأله ای بود که با انجام تدابیر ویژه رفع گردید. از دیگر نکاتی که می بایست پیش از انجام هات تپ در خصوص اتصال مذکور بدان توجه می شد این نکته بود که جین اجرای عملیات انشعاب گیری از آن جا که لوله سوراخ شده و سیال درون فضای داخلی split tee فوران می کند، می بایست تدابیری جهت ممانعت از برون ریزی سیال از محل نیپل ۶ اینچی صورت می گرفت. اگر این سر اسپلیت تی مذکور باز می ماند بدیهی است که حجم بالایی از سیال گاز با فشار بالا از محل انشعاب ۶ اینچی فوران می کرد و نه تنها خود عملیات، بلکه شرایی ایمنی محیط را به شدت تحت تأثیر قرار می داد و خطرناک می کرد. از این رو پیش از انجام هات تپ روی سر ۶ اینچی split tee مذکور یک ولو توپی نصب گردید و کاملاً بسته شد تا از بروز هر گونه نشتی ممانعت شود. سپس یک فلنج کور نیز روی ولو نصب شد تا نسبت به عدم نشتی سیال اطمینان حاصل شود.
ساخت اسپلیت تی
فرایند ساخت اسپلیت تی و نصب آن روی لوله بدون شک یکی از کلیدی ترین فازهای عملیات انشعاب گرم هات تپ تلقی می شود و مجریان هات تپ از آن جا که تخصص و مهارت تشخیص الزامات عملیات را دارند، خود بهتر از هر سازنده دیگر قادرند نیازهای فنی خط در خصوص اتصال را تشخیص دهند. از این رو ترجیح بر آن است که ساخت اسپلیت تی و نصب آن روی لوله مستقیماً توسط مجریان هات تپ انجام شود یا این که تحت نظارت مستقیم و کنترل شده ایشان قرار گیرد.
اسپلیت تی
پس از نصب اتصال اسپلیت تی عملیات هات تپ ۲۴ اینچ با موفقیت و بدون بروز هر گونه نشتی از ناحیه اسپلیت تی به انجام رسید و انشعاب های گرفته شده تحویل کارفرما داده شد.
اسپلیت تی split tee همچون سایر اتصالات خطوط لوله نظیر سدل نیپل از جمله فیتینگ های معروف و بسیار کاربردی در صنایع مرتبط به پایپینگ و خط لوله محسوب می شود که دامنه کاربردی آن با توحه به لزوم ایجاد سه راهی های انشعاب متعدد روی خطوط لوله بسیار بالاست. در واقع انجام عملیات هات تپ و استاپل یکی از موارد کاربرد متعدد ساخت اسپلیت تی محسوب می شوند و این ابزار اتصالی خطوط لوله در بسیاری موارد و جایگاه های دیگر دارای کاربرد می باشد. ساخت اسپلیت تی یک فرایند تخصصی می باشد که مراحل و مراتب متعدد از جمله طراحی، تهیه متریال ها و بازرسی شان، برش ها و جوشکاری ها و در نهایت نصب اتصال روی لوله را به همراه دارد اما این که مراحل مذکور توسط چه واحد صنعتی ای انجام می گیرد خود یکی از موضوعات بحث جدی می باشد. معمولاً واحدهای صنعتی فعال در زمینه های نفتی و گازی به جهت داشتن مهندسی و طراحان متعدد و متبحر در زمینه های نفتی و گازی و آشنا به اصول پایپینگ و استانداردهای خطوط لوله و جوشکاری نظیر استناداردهای API و ASME مرتبط به این زمینه ها، خود فرایندهای طراحی و ساخت اسپلیت تی را بر عهده می گیرند، اما ممکن است واحد صنعتی زمان کافی برای انجام کار نداشته باشد یا به دلیل مهارت کم در صدد باشد کار را بر عهده مجریان ساخت اسپلیت تی که به طور تخصصی در این مزنیه فعال هستند بسپارند.
ممکن است فرایند ساخت اسپلیت تی به جهت حساسیتی که دارد با وجود تسلط کارفرما به پیمانکاران متبحر و با دانش سپرده شود تا بیشترین ضریب اطمینان از ساخت اسپلیت تی رعایت شود. با این احوال، توجه به کاربرد و موارد کارکردی این اتصال خطوط لوله نشان از اهمیت بالای فرایند ساخت اسپلیت تی دارد. این اتصال در واقع یک مسیر مستقیم را تبدیل به یک سه راهی می کند که سیال از یک سوی آن وارد می شود و از دو سوی دیگر وارد دو انشعاب می شود. بنابراین محلی که اسپلیت تی نصب شده در آن نصب می شود جایگاهی است که از سه جانب به این اتصال فشار وارد می شود. از این حیث تا جای ممکن باید اتصال اسپلیت تی را مطمئن و مستحکم ساخت تا کوچک ترین ایرادی پس از بهره برداری از کار متوجه مجموعه نشود.
اسپلیت تی هات تپ
درست است که اغلب واحدهای فعال در زمینه خطوط لوله نفت و گاز خود دارای توانایی برای ساخت اسپلیت تی می باشند، اما برای عملیات های ویژه نظیر هات تپ مجری طرح ترجیح می دهد خود فرایند ساخت اسپلیت تی را بر عهده بگیرد. از آن ها که مجری کار گرم هات تپ به ریز و خم کار هات تپ بیشتر آشنایی دارد و خود قادر به تشخیص مقدار فشاری است که حین انجام کار هات تپ بر مجموعه وارد می شود، توصیه بر آن است که پیمانکاران هات تپ خود فرایند ساخت را بر عهده بگیرند. اغلب این هات تپ کاران خود سازنده اسپلیت تی محسوب می شوند و اسپلیت تی های ساخت کارفرما را به هیچ وجه برای کار نمی پذیرند. از آن جا که مسئولیت عملیات هات تپ بر عهده ایشان می باشد و تمامی مراحل کار با نظارت و تأیید ایشان می باشد، ساخت اسپلیت تی و نصب آن روی لوله نیز جزو سرفصل های کار ایشان است و به این دلیل اغلب آن ها تأیید دارند که خود ساخت اسپلیت تی را بر عهده بگیرند. چه بسا تمامی مراتب عملیات هات تپ به درستی انجام شده باشد اما به دلیل بروز ایرادی ولو جزئی در یک از اجزاء و قطعات اتصال، کار گرم هات تپ نیز مخدوش جلوه کند. در این شرایط مجری هات تپ پاسخگوی اول خواهد بود و تنها در صورتی می تواند به دفاع از عملکرد خود بر آید که ساخت اسپلیت تی را نیز خود بر عهده گرفته باشد. لازم به ذکر است فشاری که بر مجموعه و محل انشعاب حین اجرای عملیات هات تپ وارد می شود بسی بیشتر از فشار وارد بر اتصال اسپلیت تی ای است که از پیش در محل انشعاب نصب شده است. هات تپ در شرایط کار گرم و زمانی انجام می گیرد که لوله مملو از ماده شیمیایی نفتی و گازی می باشد و شرایط اسپلیت تی در این موقعیت متفاوت از شرایطی خواهد بود که هنوز خطوط لوله به بهره برداری نرسیده اند و دارند روی یکدیگر متصل می شوند.
ساخت اسپلیت تی شامل فرایندهای ساده ای می شود؛ برش لوله، برش قطعات و سپس جوشکاری قطعات روی هم بر اساس نقشه ها و طرح های آماده شده. اما دو نکته در ساخت اسپلیت تی بیش از اندازه حائز اهمیت است و اهمال در آن ها می تواند خسارات مشهودی بر خروجی نهایی کار وارد کند. یکی طراحی اسپلیت تی بر اساس داده های فنی خط لوله می باشد که باید فارغ از هر گونه نقص و ایرادی باشد. طراحی و ساخت اسپلیت تی باید بر اساس شاخص ها و استانداردهای روز دنیا در زمینه جوشکاری روی خطوط لوله حاوی سیال و استانداردهای پایپینگ انجام شود. توجه به استانداردهای فلنج نیز جزوی از کار را تشکیل می دهد جرا که فلنج ها نیز همواره یکی از قطعات اصلی در ساخت اسپلیت تی محسوب می شوند. نکته حائز اهیمت دوم جوشکاری قطعات در ساخت اسپلیت تی می باشد. تعدا پاس جوش و سایر موارد مربوط به عملیات جوشکاری قطعات اسپلیت تی نیز بر حسب استانداردها و بر مبنای دانش فنی مهندسین و طراحان کار پیش بینی می شود.
اسپلیت تی
به طور کلی در ساخت اسپلیت تی می بایست تمامی فاکتورهای فنی و عواملی که بر ایمنی و اطمینان کار می افزایند تأکید صریح و مصرانه داشت. این اتصال نقش کلیدی در سرانجام عملیات هات تپ دارد. دستگاه هات تپ پس از اتمام عملیات از مجموعه خارج می شود ولی اسپلیت تی جزو اتصالات دائم است و پس از هات تپ نیز در محل باقی می ماند. بنابراین در ساخت اسپلیت تی باید بیشترین دقثت لازم را داشت.
به طور کلی در فرایندهای مربوط به خطوط لوله در تمامی فازهای عملیاتی، جوشکاری یکی از اجزاء جدانشدنی و حذف ناپذیر در عملکردهای شرکت پیشگام صنعت ابزار محسوب می شود و از این حیث نقش برجسته و قابل توجهی در پیشبرد فرایندهای مربوط به خطوط لوله دارد. در ادامه به برخی روندهای حاکم و جاری در خطوط لوله که جوشکاری بخشی از زیرمجموعه های آن را تشکیل می دهد می پردازیم تا پی به اهمیت و دامنه گسترده این سرویس خطوط لوله در ارائه خدمات ببریم. برخی از فرایندها در هر یک از فازها به شرح زیر هستند:
در مراحل پیش از بهره برداری، یعنی زمانی که سایت یا مجتمع در حال راه اندازی می باشد، طبیعتاً اصلی ترین فرایند پایپینگ می باشد که با توجه به نقشه های طراحی شده صورت می گیرد. در این مرحله بدیهی است که جوش کاری بیش از هر فرایند دیگری مورد توجه قرار می گیرد چون قطعات و اجزای لوله از این طریق به هم متصل می شوند. همچنین در خصوص نصب اتصالات و تجهیزات روی خطوط لوله نیز اغلب از روش جوشکاری استفاده می شود. برای مثال در محلی که خط لوله دارای انشعاب بوده و می بایست یک اتصال سه شاخه روی لوله نصب شود، یا در مواقعی که لوله دارای انحراف از مسیر مستقیم می باشد و باید از elbow استفاده کرد، باز هم جوش کاری فرایند نصب این اتصالات را به انجام می رساند. جوش کاری در پایپینگ از ضریب اهمیت بالایی برخوردار است. خطوط لوله در یک مجتمع نفتی یا گازی حکم شراین های حیاتی آن مجتمع و همچون رگ های بدن آن محسوب می شوند. اگر هر بخش از خطوط لوله دچار مشکل شود کل مجموعه متضرر خواهد شد. با توجه به این نکته جوشکاری خطوط لوله بسیار حساس است، خصوصاً روی خطوط لوله انتقال که گاهاً چند کیلومتر درازا و پیوستگی دارند.
جوشکاری هات تپ
همچنین بر حسب طراحی ها خطوط لوله در مکان های مختلف مجتمع صنعتی ممکن است دارای مسیرهای صعب العبور، یا نصب شده در ارتفاع و مواردی از این دست باشند. در این شرایط خطوط لوله نیازمند ساپورت ها و ابزارهای پوشش دهنده ای هستند که آنها را در محل مورد نظر پشتیبانی و مکان شان را تثبیت کنند. فرایند جوشکاری در ساخت و نصب این ساپورت ها نیز نقش عمده ای دارد.
یک مجتمع صنعتی پس از بهره برداری خطو لوله نیز همچنان به فرایندهای جوشکاری نیاز خواهد داشت. خصوصاً وقتی نیاز به تغییر طراحی ها، اصلاح عیوب، رفع مشکلات یا توسعه خطوط می باشد جوش کاری بار دیگر به عنوان اصلی ترین فرایند خود را بروز می دهد. در هر یک از این رویدادها گرچه ممکن است جوش کاری فرایند اصلی تلقی نشود اما نقش پشتیبانی کننده جدی دارد و روشی را نمی توان جایگزین آن کرد.
برای مثال تصور کنید یک خط نیازمند تغییر خطوط به دلیل فرسودگی و خوردگی خطوط لوله موجود است. در این شرایط طبیعتاً برنامه ریزان مجتمع سراغ روش هایی نظیر انسداد لوله بمنظور انجام عملیات تعمیراتی می روند. لذا خط مسدود شده و لوله برای تعمیرات از محل بریده و تعمیر می شود. لذا حین اتمام تعمیرات و نصب مجدد، بار دیگر به جوشکاری لوله روی مکان قبلی نیاز داریم.
افزون بر این انجام یکسری اقدامات اصلاحی روی خطوط لوله موجود، نظیر ایجاد یک انشعاب جدید روی خطوط لوله از طریق عملیات هات تپاز جمله دیگر فرایندهایی است که جوش کاری در آن نقش بسیار قابل توجهی دارد. از آن جا که اتصال مورد نیاز برای انجام انشعاب گرم که اغلب اسپلیت تی (Split tee) است، از طریق جوشکاری روی لوله به آن نصب می گردد، بنابراین جوشکاری بخشی حیاتی از این عملیات پیچیده خطوط لوله محسوب می شود.
در مجموع میتوان گفت جوشکاری روی خطوط لوله خصوصاً پس از بهره برداری و زمانی که سیال درون آنها جریان دارد فرایندی پیچیده دشوار و دارای متغیرهای عدیده است. عدم توجه به نکات ایمنی کار جوشکاری روی خطوط لوله و نیز بی توجهی به الزامات فنی، بدون شک کلیت فرایند را با مشکل و آسیب مواجه خواهد کرد و از این حیث توصیه می شود که حتی الامکان کار با رعایت استانداردها و الزامات موجود انجام شود یا به مجموعه یا شخصی واگذار شود که توان، دانش و تجربه کافی در این زمینه را داشته باشد.
بسیاری از واحدهای صنعتی به جهت عدم اشراف بر استانداردهای جوشکاری روی خطوط لوله حاوی سیال در صورت نیاز به انجام اصلاحات و تعمیرات ویژه روی خطوط دچار مشکل خواهند شد. در این شرایط شرکت پیشگام صنعت ابزار آمادگی کامل برای ارائه خدمات جوشکاری روی خطوط لوله را خواهد داشت. اصلی ترین استانداردهای جوش کاری روی خطوط لوله را می توان دو استاندارد زیر برشمرد:
ASME BPVC Section IX: از سری استانداردهای انجمن مهندسین مکانیک آمریکا یا ASME کد بویلرها و مخازن تحت فشار، از جمله استانداردهای معتبری است که برای جوشکاری روی خطوط لوله حاوی سیال بسیار کاربردی می باشد. در واقع Section IX این کد مشخصاً به جوش کاری روی خطوط لوله و مخازن تحت فشار می پردازد و از این حیث بسیار کاربردی و مفید خواهد بود.
API 1104: موسسه نفت آمریکا یا API قدیمی ترین واحد ارائه دهنده استانداردهای مربوط به صنایع نفت و گاز محسوب می شود که بر حسب سوابق و دانش فنی بسیار بالای خود صدها استاندارد در زمینه فرایندهای متنوع خطوط لوله و مخازن نفتی، گازی و پتروشیمی تدوین کرده است. استاندارد API 1104 مشخصاً به الزامات جوشکاری در خطوط لوله نفت و گاز پرداخته است و از این حیث برای انجام این فرایند رجوع به استاندارد مذکور از الزامات است.
اعتبار این دو استاندارد بین المللی چنان بالاست که بسیاری از کارفرمایان و پیمانکاران در سرتاسر جهان، به صورت قراردادی نانوشته همگی این دو استاندارد را به عنوان معیار بین المللی و مورد توافق میان خود می پذیرند و در تدوین دستورالعمل جوش و روش های اجرایی انجام جوشکاری به این دو استاندارد استناد می کنند.
شرکت پیشگام صنعت ابزار نیز در تدوین دستورالعمل جوشکاری روی خط لوله و آماده کردن چک لیست مراحل انجام کار، ابتدا اطلاعات اولیه و مشخصات فنی خط و سیال را از مشتریان دریافت کرده و بر اساس آن دست به محاسبات و سنجش متغیرها بر جسب استانداردهای ذکر شده می زند. پس از انجام آنالیزها و دستیابی به نتایج، آن ها را در دستورالعمل ها و روش های اجرایی پیاده و به اپراتورهای انجام کار جهت رعایت تحویل می دهد.
اسپلیت تی
بازرسی جوش
بازرسی جوش کلیه فرایندهای پایش و بازرسی را می گویند که به منظور ممانعت از بروز ایراد در جوشکاری انجام می گیرد. این فرایند سه مرحله را شامل می شود که مطابق با روند پیشرفت فرایند جوشکاری تقسیم بندی می شود: مرحله اول بازرسی ها پیش از آغاز جوشکاری است که شامل آخرین هماهنگی ها با تدوین کنندگان دستورالعمل و روش اجرایی جوشکاری برای پروژه است. سپس بازرس باید کلیه تجهیزات، ابزار و مواد، و تأسیساتی که برای عملیات جوش کاری آماده گردیده است مورد بازرسی قرار دهد و دستگاه جوش از بابت صحت عملکرد و تناسب با فرایند موردنظر جوش مورد ارزیابی قرار گیرد. در نهایت نکات ایمنی جوش پیش از آغاز عملیات نیز از الزامات است. باید ابزارهای کار، لباس کار و پوشش های محافظتی جوشکاران، وسایل اطفاء خریق، محل تردد و قرار گیری اپراتورهای جوشکاری بر حسب رعایت موارد ایمنی، و ایمنی تأسیسات برق و… مورد پایش قرار گیرد.
مرحله دوم فرایند بازرسی شامل نظارت بر عملیات جوشکاری می باشد. بازرس باید تا جای ممکن در محل جوشکاری حضور داشته و با مشاهده خطوط جوش حین انجام کار توصیه های لازم را به اپراتورها منتقل کند تا از بروز ایراد در هر مرحله از کار پرهیز شود. در صورت که محیط کار و خط لوله دارای شرایط نامتعارفی می باشد باید ضرورتاً از جانب بازرسین مسئله منتقل شود. برای مثال در صورت بارانی و بادی بودن آب و هوا، یا برای مثال سرد بودن خط لوله و مواردی از این نظیر باید پیش از آغاز عملیات جوشکاری تدابیر لازم اتخاذ شود تا به فرایند جوشکاری آسیبی وارد نیاید. حین انجام کار نیز باید مراقب ایرادات ولو جزئی در جوش کاری بود؛ به وجود آمدن درزها، چاله های جوش، ایجاد حفره، عدم پیوستگی، خوردگی و مواردی از این نظیر باعث می شوند عملیات دچار ایراد شود. باید تا جای ممکن فیله جوش همگن، یکنواخت دارای ضخامت متناسب با نوع کار و بدون هر گونه درز و ایراد باشد. بدیهی است رفع ایرادات احتمالی در این مرحله بسیار آسان تر از زمانی خواهد بود که عملیات به اتمام رسیده و آماده انجام کارهای دیگر شده‌ایم.
مرحله پایانی بازرسی نیز تست جوش خواهد بود. به عبارتی دیگر پس از اتمام فرایند جوش کاری، به منظور کسب اطمینان از درستی فرایند روی خطوط جوش تست و بازرسی صورت می گیرد تا پیش از بهره برداری ایرادات احتمالی بروز پیدا کنند. انجام تست های غیر مخرب جوش بهترین راهکار برای کسب اطمینان از صحت فرایند جوشک اری است.
تست غیر مخرب (NDT) جوش
با استفاده از تست های غیر مخرب می توان خطوط جوش را بدون نیاز به هر گونه اثرگذاری منفی روی قطعه مورد ارزیابی و بازرسی قرار داد. در این زمینه نیز استانداردهای بین المللی موجودند که بهره گیری از آنها از اصول و رویه های بازرسین جوش می باشد. برای مثال استاندارد ASME BPVC- Section V کد استانداردی است که انجمن مهندسین مکانیک آمریکا در این راستا تدوین کرده و بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. دیگر استاندارد متعبر در زمینه تست غیر مخرب AWS A02.4 می باشد که از سوی موسسه جوش آمریکا تدوین شده است و مرجع معتبری برای جوش کاری و تست غیر مخرب آن بشمار می رود.
جوشکاری اسپلیت تی
تست های غیر مخرب در جوشکاری خطوط لوله بسیار رایج می باشند. انواع روش های تست گیری از خطوط جوش بر حسب متغیرهای حاکم بر جوشکاری وجود دارند که بازرسین بر حسب نیاز کاری و پروژه ای یکی از آن ها را برمی گزینند. تست چشمی جوش (VT)، تست مایع نافذ(PT)، تست مغناطیسی (MT)، تست اولتراسونیک یا امواج فراصوتی (UT)، و تست رادیوگرافی (RT) از جمله تست های جوش غیر مخرب محسوب می شوند که هر یک مورد استفاده ای خاص خود را داشته و بازرس بر حسب آن متغیری از جوش که نیاز به بازرسی دارد یکی یا ترکیبی از این موارد را برای انجام تست برمی گزیند.
از سوی دیگر ما برای کسب اطمینان از صحت فرایند جوش کاری و در کل برای سنجش ضریب استحکام قطعات و اتصالات نصب شده روی خطوط لوله به بازرسی های فوق بسنده نمی کنیم و تست فشار را نیز روی قطعات و اتصالات انجام می دهیم. در این بازرسی که معمولاً به صورت هیدرولیکی انجام می شود تمام منافذ اتصال مسدود شده و فقط از یک منفذ سیال را به صورت هیدرولیکی وارد محفظه اتصال می کنیم تا به جداره آن فشار وارد آید. این فرایند را تا زمانی که به اتصال فشاری برابر با فشار کاری وارد شود ادامه می دهیم تا در خصوص صحت و استحکام آن در مقابل فشار کاری اطمینان حاصل شود.
شرکت پیشگام صنعت ابزار دارای سابقه سالهای متمادی فعالیت در حوزه های جوش و اتصالات، خصوصاً ساخت و نصب اسپلیت تی و سایر اتصالات روی خطوط لوله، آمادگی ارائه خدمات کامل در این زمینه را به مشتریان دارد.
اسپلیت تی (split tee) از اتصالات خطوط لوله است که جزوی ثابت از عملیات انشعاب گرم هات تپ (Hot tap) محسوب می شود. از این رو نصب اسپلیت تی روی لوله از گام های اساسی در پیشبرد عملیات هات تپ بوده و مجریان عملیات هات تپ باید دانش و تخصص کافی در این خصوص را انباشته باشند. چه بسیار پروژه هایی که به دلیل فقدان دانش فنی و مهندسی کافی، یا فقدان اپراتورها و جوشکاران متبحر خطوط لوله، حین انجام جوشکاری split tee روی لوله دچار سانحه و ایجاد خسارت انسانی و مالی شده اند. از این رو توجه به فاکتورهای تعیین کننده در جوشکاری اسپلیت تی روی لوله از جمله مواردی است که پیش از انجام عملیات هات تپ باید نسبت به آن اهتمام ورزید.
جوشکاری اسپلیت تی split tee
به طور کلی به دو دلیل روی خطوط لوله زنده و فعال که سیال درون آنها در حال جریان است یک اتصال سه شاخه اسپلیت تی نصب و جوشکاری میشود. دلیل اول ایجاد یک ورودی برای انشعاب جدید و انجام عملیات هات تپ روی آن. و دلیل دوم بمنظور تعمیر بخش یا بخش هایی از لوله که بدلیل شرایط محیطی دچار خوردگی شده است یا به دلایل مکانیکی دچار آسیب و خرابی شده است. آنچه که در این خصوص حائز اهمیت است جوش دادن split tee روی لوله به نحوی است که حین انجام عملیات هات تپ یا تعمیرات مورد نظر آسیبی از جانب اسپلیت تی و محل اتصال آن به لوله، به کل مجموعه و عملیات مورد نظر وارد نیاید.
به لحاظ فاکتورهای متالورژیکی، جوشکاری اسپلیت تی از اهمیت زیادی برخوردار است. چنان که می دانیم ناحیه جوش سرعت خنک شدن بسیار بالایی دارد و خط جوش سریعاً تثبیت می شود. علاوه بر این شکل بندی فیله جوش در مقایسه با لوله های دارای ضخامت نسبتاً پایین در مقابل شکنندگی بسیار حساس تر است چرا که دیواره ضخیم اسپلیت تیروی آن محدودیت هایی ایجاد می کند. از این رو فیله جوش یا خط جوش اتصال split tee روی لوله باید از دقت و صحت ویژه ای برخوردار باشد. در غیر این صورت گرچه از طریق عملیات حرارتی می توان مجموعه را کمی به حالت تعادل بازگرداند، اما در مجموع این تعادل ناکارآمد و غیر سازنده است.
بنابراین در جوشکاری اسپلیت تی روی خطوط لوله باید به عوامل زیر به عنوان متغیرهای تعیین کننده توجه داشت:
همگنی و یکنواختی خط جوش: خط جوش نباید دچار عدم تعادل برجستگی و فرو رفتگی و هر گونه موردی باشد که همگنی خط را دچار چالش میکند. در صورت بروز هر گونه ایراد از این قسم پیش از بهره برداری از اسپلیت تی باید نسبت به رفع ایردات اقدام کرد.
فقدان هر گونه خوردگی و چاله های جوش: وجود هر گونه حفره و چاله جوش در جوشکاری split tee می تواند در آینده باعث بروز نشتی در ناحیه شود و اگر سیال درون لوله حاوی مواد شیمیایی خطرزا، یا قابل اشتعال و احتراق باشد، نه تنها با مشکلی نظیر برون رفت سیال و افت فشار، بلکه با خطراتی نظیرآتش سوزی یا انفجار در خط لوله باشد.
استحکام خط جوش متناسب با ضخامت لوله و اسپلیت تی: در این خصوص باید تدابیر ویژه مهندسی در خصوص نوع الکترود مورد استفاده برای انجام جوشکاری split tee اتخاذ کرد. همچنین اپراتور باید نسبت به تعداد پاس های جوش مورد نیاز توجیه شده باشد. در این خصوص اطلاعاتی نظیر فشار سیال و ضخامت لوله اصلی بسیار حائز اهمیت هستند.
هات تپ
تست های مورد نیاز روی اتصال اسپلیت تی
از آنچه تا کنون شرح داده شد می توان نتیجه گرفت اصلی ترین فرایند حین ساخت اسپلیت تی و نیز حین نصب اتصال اسپلیت تی روی لوله جوشکاری می باشد. اصلی ترین تست هایی که برای حصول اطمینان از صحت عملکرد split tee نیز انجام می شود تست های جوش است. در واقع تست اتصال اسپلیت تی به این منظور انجام می شود تا مطمئن شویم خطوط جوش قطعات اسپلیت تی روی هم، و خطوط جوش اتصال split tee روی لوله از همگنی و استحکام لازم برای تحمل فشار خط و فشار لوله اصلی برخوردارند. برای دستیابی به این هدف انجام دو سری تست ضروری به نظر می رسد:
تست جوش اسپلیت تی: برای کسب اطمینان از این که سازنده split tee این اتصال را به نحو احسن ساخته است روی خطوط جوش اتصال تست جوش انجام می شود. تست های جوش PT، رادیوگرافی و اولتراسونیک اصلی ترین آزمون هایی است که برای کسب اطمینان از این مسئله به انجام می رسند. در تست جوش PT روی خطوط جوش پودر مخصوصی پاشیده می شود و سپس خط جوش توسط بازرس آشنا به تست PT مورد آزمون قرار می گیرند. نقاط یا بخش هایی از جوش اتصالات و قطعات اسپلیت تی که دارای ایراد می باشند خود را نشان داده و توسط بازرس به سازنده split tee گوشزد می شوند. در این صورت انجام عملیات اصلاحی و ترمیمی بسیار راحت خواهد بود چرا که نقاط یا بخش های دارای ایراد به سرعت توسط سازنده اسپلیت تی اصلاح و رفع خواهند گردید. در تست رادیوگرافی آزمون توسط عکس های رادیوگرافیک انجام می شود. در این آزمون تصاویر عمق جوش، ضخامت و چاله‌های جانبی یا درونی جوش خود را نشان داده و به این ترتیب سازنده اسپلیت تی جهت رفع ایرادات توجیه می گردد. در تست های اولتراسونیک (UT) امواج فراصوت به داخل خط جوش ارسال می گردد و این امواج مادامی که خط جوش پیوسته، همگن و یکنواخت است به صورت خطی مسیر خود را ادامه می‌دهد اما به محض مواجهه با خوردگی یا هر عیب دیگری دچار نوسان شده و به این صورت بازرس جوش را نسبت به وجود ایراد روی خطوط جوش مطلع می گرداند. سازنده اسپلیت تی باید نسبت به این گونه موارد آگاهی کامل داشته و ترجیح بر آن است که خود پیشاپیش تست های مورد نیاز را به انجام رسانده باشد تا ایراد از طریق بازرسین پیدا نشود.
تست فشار اسپلیت تی: پس از نصب اسپلیت تی روی لوله نیز به دو منظور می بایست روی اتصال تست انجام شود. اول به جهت مطمئن شدن از این که split tee فشار وارده از ناحیه سیال را پس از بهره برداری تحمل خواهد کرد و دوم اینکه مازاد بر تست جوش های انجام گرفته، مجری هات تپ باید از صحت عملکرد split tee در فاز عملیاتی نیز اطمینان حاصل کند. باید مطمئن شد که آیا split tee ساخته شده در فاز اجرایی قادر به مقاومت در برابر فشار سیال هست یا نه. تست های جوش فقط صحت فرایند جوشکاری را نشان می دهند و میزان استحکام اتصال اسپلیت تی در مقابل فشار و دمای سیال را اثبات نخواهند کرد. به این منظور باید این اتصال تحت فشار عملیاتی به مقداری کمی بیش از فشار واقعی خط قرار گیرد تا مطمئن شویم که این اتصال قادر به مقاومت در برابر سیال هست یا نه. میزان فشار وارده در تست به اسپلیت تی معمولاً ۱/۱ برابر فشار واقعی سیال درون خط لوله خواهد بود.
این آزمون‌ها مختصاتی دقیق از میزان صحت و دقت اسپلیت تی ساخته شده و نصب شده روی خط لوله به منظور انجام عملیات هات تپ یا انجام تعمیرات لازم روی خطوط لوله بشمار می‌روند. از سوی دیگر این آزمون‌ها معیار مناسبی برای سنجش و ارزیابی عملکرد سازندگان و تأمین کنندگان split tee محسوب می شوند. مجریان هات تپ و سازندگان split tee نیز از طریق این تست ها نه تنها در راستای یپشبرد اهداف خود در انجام عملیات هات تپ یا تعمیرات مورد نظر اقدام می کنند، بلکه می توانند سنجش و پایشی از مجموعه عملکردی خود در طراحی، ساخت و نصب اسپلیت تی داشته باشند. از طریق این تست ها و ایرادیابی موارد زیان‌بار بر پروژه، سازنده اسپلیت تی می تواند کل فرایندی که نهایتاً به نصب اتصال روی لوله منتهی می شود را مورد ارزیابی قرار دهد و منشأ بروز ایراد را پیدا کند. این ایراد ممکن است در طراحی و مهندسی اتصال باشد. به این معنا که طراحان split tee پس از دریافت اطلاعات و مشخصات فنی خط و سیال برآوردی غلط از اسپلیت تی (split tee) که باید ساخته شود داشته باشند و در پروسه طراحی و تدوین دستورالعمل ساخت اسپلیت تی دچار ایراد شده باشند. ممکن است طراحی ها و دستورالعمل های ساخت و نصب صحیح باشند ولی بدلیل عدم کیفیت مواد و ابزار و تجهیزات، و ناکارآمدی و فرسودگی دستگاه های مورد استفاده برای ساخت اسپلیت تی این مشکل بروز یافته باشد. مشکل می تواند در سطحی دیگر و در فرایند ساخت و نصب اتفاق بیفتد؛ به این معنا که هم فرایند طراحی و تدوین دستورالعمل اسپلیت تی، و هم تجهیزات مورد نیاز دارای صحت کامل باشند اما بدلیل عدم مهارت یا بی دقتی اپراتورهای ساخت و مونتاژ، split tee دچار مشکل شده باشد. مورد آخر از ایرادات بیشتر از سایر موارد تکرار شده است و از این رو استانداردها همواره بر این نکته تأکید دارند که اپراتورهای جوشکاری و ساخت باید واجد صلاحیت و قادر به انجام عملیات باشند و بر تمامی اصول و فروع جوشکاری اتصالات خطوط لوله، و جوشکاری روی خطوط لوله حاوی سیال اشراف داشته باشند همچنین تأمین بهترین تسهیلات جهت افزایش میزان تمرکز نیروی کار حین جوشکاری از الزامات محسوب میشود. ارائه تسهیلات کافی حین استراحت و کار گرچه به ظاهر اثری حاشیه ای و جانبی بر فرایند دارند، اما واقعیت امر این گونه نیست و از این رو استانداردهای بین المللی معتبر ضمن اذعان بر اهمیت فاکتورهای فنی و ایمنی، بر این نکته نیز بسیار اصرار داشته اند.
نصب اسپلیت تی
طبیعتاً هر چه سایز لوله اصلی و علی الخصوص سایز انشعاب مورد درخواستی برای انجام عملیات هات تپ یا تعمیری بیشتر باشد، هم فرایند ساخت و نصب و هم تست جوش و فشار split tee حساسیت های بیشتری خواهند داشت. برای سایزهای بسیار کوچک اصولاً استفاده از اسپلیت تی توصیه نمی شود مگر آنکه مورد استفاده ضروری داشته باشد. در این موارد اغلب از اتصالاتی نظیر سدل نیپل (saddle nipple) و حتی ولدولت (Weldolet) بهره گرفته میشود. اما برای عملیات های با سایز بزرگ استفاده از اتصال اسپلیت تی ضروری است.
خصوصاً در مورد عملیات های سایز به سایز فرایند طراحی و ساخت اسپلیت تی بسیار باید دقیق باشد، چرا که ضریب استحکام اتصال در این موارد متغیر کلیدی محسوب می شود. به طور کلی هر چه نسبت سایز انشعاب به سایز لوله اصلی نزدیک تر باشد باید جوانب و احتیاطات لازم را بیشتر مد نظر داشت. در خصوص split tee سایز به سایز طبیعتاً این حساسیت بیشتر خواهد شد چرا که با افزایش نسبت سایز انشعاب به سایز لوله اصلی ضریب شکنندگی اسپلیت تی در مقابل فشار سیال و لوله بیشتر خواهد شد.
هات تپ خطوط لوله و مخازن نفتی و گازی از جمله فن‌آوریهای رایج در خطوط لوله محسوب میشود که بدلیل نوین و به روز بودن بسیاری از صاحبین صنایع با الزامات و خطوط و روندهای آن آشنایی ندارند. البته این تکنولوژی نوین تا حدود زیادی جایگاه خود در صنایع نفت و گاز را یافته است اما فعالان سایر صنایع چندان با ماهیت و مزایای عملیات انشعاب گرم آشنایی ندارند. بنابراین بسیاری از انشعاب‌گیری‌ها در صنایع مختلف همچنان به روش سنتنی انجام می‌گیرد؛ به این شرح که برای ایجاد یک انشعاب مسیر خط لوله قطع، جریان سیال از آن تخلیه و سپس انشعاب‌گیری از آن انجام می‌گیرد. در این خصوص وظیفه مجریان هات تپ و فعالان این شاخه خدماتی در خطوط لوله است که فرایندهای لازم در خصوص آشنا‌سازی صاحبان صنایع به ظاهر غیر مرتبط را به انجام برسانند. چنان‌که می‌دانیم تصور رایج بر این است که عملیات انشعاب از خط لوله فقط در صنایع نفت و گاز و مجتمع‌های پالایشگاهی دارای کاربرد است، اما واقعیت این است که هر واحد صنعتی که در صدد ایجاد یک انشعاب جدید روی خطوط لوله خود است می‌تواند از مزایای این فرایند بهره ببرد.
عملیات انشعاب گرم
نکته دیگر و مهم‌تر آن است که حتی بسیاری از آشنایان با این فرایند نیز درکی نسبت به پیچیدگی و محدودیت‌های فنی و ایمنی عملیات انشعاب داغ نداشته و حین انتخاب مجری هات تپ به فاکتورهایی نظیر هزینه پایین‌تر و تزاحم فنی کمتر و مواردی از این نظر بسنده می‌کنند، غافل از اینکه انشعاب گرم خطوط لوله و مخازن فرایندی بس پیچیده‌تر و فنی‌تر نسبت به این قسم تصورات بشمار می‌آید. عملیات هات تپ بر اساس استانداردهای معتبر بین‌المللی فرایندی دارای متغیرهای عدیده فنی، محیطی، ایمنی و مدیریتی است که کاستی و ضعف در هر یک از این مؤلفه‌ها نه تنها عملیات هات تپ را با چالش مواجه میکند، بلکه می‌تواند منشأ صدمات و آسیب های جبران‌ناپذیر و خسارات اقتصادی مشهود باشد. از این رو انتخاب مجری واجد صلاحیت برای انجام انشعاب به روش گرم یکی از اصول و پرنسیب‌ها در اطمینان بخشی به فرایندهای جاری و ویژه هر مجموعه صنعتی است. در ادامه به برخی از ویژگی‌های یک پیمانکار واجد صلاحیت هات تپ بر اساس استانداردها می‌پردازیم:
– آشنایی با الزامات و اصول فنی کار هات تپ:
مجری هات تپ باید بر استانداردها و معیارهای مرتبط با فرایندهای مربوط به انشعاب گیری تسلط داشته باشد. آشنایی با الزامات رفتاری خطوط لوله و توانایی آنالیز مشخصات فنی خط لوله و سیال از این جمله اند. بدون درک مواردی از این قسم مجری هات تپ توانایی طراحی فرایندها، تجهیزات و اتصالاتی نظیر اسپلیت تی را نخواهد داشت. همچنین آشنایی با استانداردهای و الزامات جوشکاری روی خطوط لوله از دیگر موارد مهم تلقی میشود، چرا که جوشکاری اسپلیت تی، سدل نیپل یا ولدولت روی خطوط لوله حاوی جریان سیال الزامات خاص خود را می‌طلبد که بدون اشراف بر آنها عملیات بسیار خطرناک خواهد بود. از سوی دیگر اصول کار با دستگاه هات تپ، تسلط بر فرایند عملیاتی انشعاب گرم و توان درک فرایندها حین سوراخکاری لوله توسط کاتر دستگاه هات تپ از مواردی است که یک مجری عملیات انشعاب گیری گرم را تبدیل به پیمانکاری واجد صلاحیت برای انجام هات تپ می‌گرداند.
مغفول ماندن این قسم موارد بر درخواست کنندگان عملیات هات تپ از نکاتی است که می‌تواند منشأ مشکلاتی جدی و اساسی برای ایشان شود.
– مهندسین، طراحان و اپراتورهای واجد صلاحیت:
تیم طراحی و مهندسی باید قادر باشد با دریافت اطلاعات فنی و محیطی مکان و لوله‌ای قرار است عملیات انشعاب گرم روی آن انجام شود، فرایندهای لازم را با دقت کامل طراحی و نبدیل به دستورالعمل های لازم الاجرا برای اپراتورها پرداند. طراحی و ساخت اسپلیت تی، دستورالعمل جوشکاری قطعات اتصال اسپلیت تی، جوشکاری اسپلیت تی روی لوله، فرایند آماده سازی دستگاه هات تپ، شرایط باردهی، میزان باردهی، تعبیه مسیرهای تردد و مواردی از این نظیر توسط مهندسین انجام عملیات انشعاب داغ طراحی و تدوین میشود و از این رو بهتر آن است که ایشان تا جای ممکن تجربه و تخصص پیشبرد این امور را داشته باشند.
هات تپ خطوط لوله
از سوی دیگر مجریان فرایند اعم از جوشکاران و سازندگان اسپلیت تی، و نیز اپراتورهای هات تپ نیز باید نسبت به تمامی جنبه‌های کارشان آشنایی و تسلط کافی داشته باشند. فرایندهای مذکور حساسیت‌های خاص خود را دارند چون تماماً روی خطوط حاوی سیال انجام می‌شوند و از این‌رو خطر احتراق و اشتعال چه حین جوشکاری و چه حین انشعاب گیری گرم بسیار بالاست. از این‌رو اپراتورهای فرایندها باید به اصطلاح واجد شرایط باشند، به این معنی که نه تنها باید بر الزامات فنی کار اشراف داشته باشند بلکه خود در این زمینه صاحب نظر و دارای قدرت واکنش سریع و تصمیم‌گیری بر اساس دانش تجربی خود باشند. فقدان چنین اپراتورهای طبیعتاً بر ضریب ایمنی فرایند هات تپ خواهد کاست.
مچری عملیات انشعاب گرم باید در این زمینه دارای تجریه و دانش فنی کافی باشد. بدیهی است در صورتی که مجری هات تپ تجربه انجام عملیات روی خطوط لوله متفاوت حاوی سیالات متنوع و در شرایط محیطی متغیر را داشته باشد مواجهه وی با تجارب جدید مطمئن‌تر خواهد بود. از این‌رو حتی‌الامکان باید کار را به آن دسته از پیمانکاران انشعاب گرم سپرد که تجربه کافی در انجام موفق عملیات هات تپ را داشته باشند.
– تجهیزات مناسب برای انجام عملیات:
دستگاه هات تپ یک دستگاه با پیچیدگی‌های خاص خود می‌باشد و برای سایزهای انشعاب متفاوت مدل‌های مختلفی از این دستگاه وجود دارد. طبیعتاً پیمانکارانی که در زمینه ارائه خدمات انشعاب گرم با سایزهای مختلف آمادگی دارند در واقع توان تجهیزاتی خود در این زمینه را به رخ می‌کشند؛ این امر خود یک مزیت نسبی محسوب میشود چراکه درخواست کننده عملیات هات تپ ناچار نیست برای انجام عملیات‌های متفاوت به پیمانکاران متعدد رجوع کند. همچنین باید توجه داشت سایز انشعاب تنها معیار توان تجهیزاتی مجریان هات تپ نیست، بلکه در یک سایز واحد نیز بسته به شرایط پروژه و مشخصات فنی خط و سیال، فرایند تجهیز و آماده سازی دستگاه انشعاب گیری متفاوت خواهد بود. برای مثال برای عملیات‌هایی که اسپلیت تی یا سدل نیپل ارتفاع نیپل بالایی را می‌طلبند دستگاه هات تپ باید طوری تجهیز شود که شفت قابلیت پیشروی کافی را علیرغم ارتفاع بالای نیپل داشته باشد.
موارد ذکر شده بخشی از معیارهای تشخیص صلاحیت مجری عملیات انشعاب گرم محسوب میشود. بدون شک شاخصه‌های متعدد دیگر نظیر تسلط پیمانکار هات تپ بر فاکتورهای ایمنی و زیست محیطی، و نظیر آن نیز وجود دارد که پیمانکاران متبحر و واجد صلاحیت را از سایرین متمایز می‌گرداند. درخواست‌کنندگان عملیات هات تپ بدون توجه به این شاخصه‌ها و معیارها فرایند اجرایی حود را به مخاطره خواهند انداخت و از این رو عطف توجه به این فاکتورها بدون شک روند اجرایی پروژه انشعاب گیری به روش گرم روی خطوط لوله را برایشان تسهیل خواهد کرد.
ساخت اسپلیت تی مانند هر محصول و فرآورده دیگر اصول و روش ها و محدودیت ها و الزامات خاص خود را دارد. اسپلیت تی یک قطعه عادی با کارکرد معمول نیست که بدون مطالعات و کارشناسی های لازم فرایند ساخت و نصب آن را به انجام برسانیم. این اتصال می بایست دو خط لوله را به هم متصل کند و فشار ناحیه از حانب هر دو را تحمل کند. از این رو می بایست ساخت اسپلیت تی به گونه ای باشد که بیشترین ضریب ایمنی را داشته باشد. شاخصه های ساخت باید به گونه ای باشد که نه تنها اتصال توان مقاومت در برابر فشار مجموعه را داشته باشد، بلکه دارای عمر مفید بالا باشد و عملکرد خود را برای سال ها یا تا زمانی که برای پیشبرد امور مجتمع مورد نیاز است حفظ کند.
بنابراین ساخت اسپلیت تی مستلزم پیاده سازی راهکارهای فنی و مهندسی ویژه است که فقط از تیم مهندسی ای برمی آیدکه آشنایی و تسلط کافی با استانداردهای خطوط لوله و الزامات آن داشته و در این زمینه دانش و تجربه کافی را نیز به همراه خود داشته باشند.
اسپلیت تی
چنان که پیداست اسپلیت تی یک اتصال سه شاخه به منظور انشعاب گیری از خطوط لوله موجود است. انشعاب جدید می تواند هم سایز با خط لوله اصلی باشد و یا کوچک تر از آن باشد. بنابراین اتصال اسپلیت تی جزو قطعات پشتیبان در انشعاب گیری از خطوط لوله محسوب می شود. فرایند انشعاب گیری روی لوله بودن وجود اتصالی از این نوع ممکن نیست و نمی توان خط لوله انشعابی را مستقیماً روی لوله اصلی متصل کرد، علی الخصوص زمانی که سیال درون خط در جریان است. در واقع تکنولوژی و کارکرد فرایند و تجهیزات انشعاب گیری از خط لوله به گونه‌ای است که هرگز از طریق آن امکان انشعاب‌گیری از روش گرم به صورت مستقیم روی خط وجود ندارد، به عبارتی دیگر نصب دستگاه نصب و عملکرد تجهیزات انشعاب بدون واسطه اتصال روی لوله امکان‌پذیر نیست. بنابراین ابتدا به ساکن یک اتصال سه شاخه روی لوله نصب میشود و دستگاه انشعاب لوله از مجرا و به واسطه آن به لوله اصلی دسترسی پیدا میکند.
مهم ترین فرایند در ساخت اسپلیت تی، جوشکاری قطعات اتصال به هم از یک سو، و جوشکاری اسپلیت تی روی خط لوله از سوی دیگر است. مجری و سازنده اتصال اسپلیت تی باید این مراحل را با مراجعه به استانداردهای مرجع بین المللی به انجام برساند تا احتمال بروز خطا به کمترین میزان خود برسد. در واقع جوشکاری اتصال معیار استحکام و مقاومت آن در برابر فشار سیال و خط لوله خواهد بود. در صورتی که متریال ها و مواد اولیه و تجهیزات، و ماشین آلات مورد نیاز برای ساخت اسپلیت تی همگی به خوبی فراهم شده باشند و به نحو مناسبی ساخت اتصال را پوشش دهند، ولی در جوشکاری قطعات و اتصال ایرادی بروز پیدا کند، کل فرایند تخریب خواهد شد. از این رو باید در این خصوص توجه ویژه مبذول داشت و هیچ گونه اهمال، کم توجهی و بی دقتی را نپذیرفت.
بسته به اقتضای پروژه و مشخصات فنی لوله و سیال اتصال سه‌شاخه می‌تواند متفاوت باشد. اصلی‌ترین اتصالات مورد استفاده برای انجام عملیات انشعاب گیری از خطوط لوله و مخازن اسپلیت تی، سدل نیپل و ولدولت می‌باشند. از آن‌جا که ولدولت فقط برای انشعاب‌گیری گرم سایز کوچک استفاده میشود چندان رایج نیست. سدل نیپل نیز در مقایسه با ولدولت کاربرد بیشتری دارد، اما با این احوال اتصال اسپلیت تی رایج‌ترین و کاربردی‌ترین اتصال برای انجام انشعاب روی خط لوله محسوب میشود و اغلب عملیات‌های انشعاب گیری از طریق این اتصال سه شاخه و دو تکه انجام می‌شوند از سوی دیگر زمانی انشعاب از مخرن می بایست انجام گیرد دیگر اتصال اسپلیت تیکاربردی ندارد و می بایست از دیگر اتصالات برای انجام کار بهره برد.
اتصال اسپلیت تی یک اتصال سه شاخه دو تکه است که از دو طرف لوله روی آن نصب می‌شوند و همچون کمربند کل قطر خارجی لوله را پوشش می‌دهند. بخش پایینی اسپلیت تی نقظ حفاظتی و کمربند پوششی اتصال را بر عهده دارد اما بخش بالایی که عملیات انشعاب گیری از مجرای آن آن انجام میشود، علاوه بر کارکرد فوق، دارای یک سدل با ارتفاع‌های متفاوت است که ولو روی آن بسته میشود و تجهیزات انجام انشعاب پس از نصب روی لوله، عملیات انشعاب گرم و برش لوله را انجام می‌دهد. این بخش بالایی در واقع مشتمل بر سه تکه است که پیش از اتصال روی لوله به هم جوش داده می‌شوند:
پد نیپل اسپلیت تی: که همچون پد پایینی این اتصال بوده و کارکردی نظیر آن نیز دارد. یعنی چنان‌که اشاره شد نقش کمربند پوشش دهنده قطر خارجی لوله را بر عهده دارد.
سر سدل اسپلیت تی: که بسته به نوع کار، نیاز کارفرما و اقتضای کار میتوان آن را ارتفاعات متفاوت طراحی و ساخت. این اتصال در واقع مجرای ورودی کاتر دستگاه انشعاب گیری و محیطی است که کاتر از خلل پیشروی در داخل آن به لوله رسیده، با آن درگیر میشود و عملیات برش را روی لوله به انجام می‌رساند. پس از اتمام عملیات انشعاب گیری از لوله و برش کامل لوله نیز کاتر دستگاه، از همین محل عقب‌نشینی کرده و از مجموعه خارج میشود.
فلنج اسپلیت تی: از محل اتصال اسپلیت تیبه انشعاب جدید یک فلنج قرار داده میشود که متناسب با سایز انشعاب و فشار کاری خط می‌باشد. فلنج‌ها باید دارای عملکرد کاملاً صحیح و بدون خوردگی و فرسودگی یا وجود ضربه روی فیس‌شان باشند. از آن‌جا که فلنج محل اتصال به لوله جدید می‌باشد باید تمام نکات فنی کار در خصوص آن ملاحظه شود چرا که کوچک‌ترین ایراد فنی روی آن مشکلاتی بزرگ نظیر نشتی سیال از محل اتصال و افت فشار و هدر رفت سیال را بهمراه خواهد داشت. بنابراین پیش از انتخاب فلنج روی سر نیپل باید نسبت به صحت آن اطمینان داشت.
این سه اتصال از طریق عملیات جوشکاری به هم متصل می‌شوند و با یکدیگر بخش بالایی یا پد رویی اسپلیت تی را می‌سارند. از آن‌جا که کارکرد و وظیفه اصلی اتصال مذکور به این بخش از اتصال مربوط میشود نسبت به جوشکاری این سه قطعه، یعنی پد سدل، نیپل و فلنج باید بسیار حساس عمل کرد. دستورالعمل ساخت و جوشکاری پیش از فرایند اجرایی باید تدوین شده باشد. همچنین پس از اتمام جوشکاری و آماده شدن اسپلیت تی باید از طریق تست‌های مطمئن نسبت به صحت و دقت فرایند جوشکاری قطعات اسپلیت تی اطمینان حاصل کرد.
اسپلیت تی
انتخاب تیم طراحی و مهندسی متبحر که قادر به تشخیص اقتضائات فنی خط لوله و سیال و طراحی یک اتصال سه شاخه مناسب با کار باشند از جمله الزامات کار انشعاب گیری محسوب میشود. استانداردهای بین‌المللی معتبر و نیز تجربه و دانش فنی مهندسین طراحی پشتوانه‌ای برای ساخت یک اسپلیت تی مطمئن خواهد بود.
علاوه بر این، انتخاب جوشکاران باتجربه و مسلط در زمینه جوشکاری خطوط لوله و سیالات از دیگر الزامات کار گرم انشعاب گیری محسوب میشود. چه بسا فرایند طراحی و تدوین دستورالعمل ساخت اسپلیت تی با دقت به انجام رسیده باشد، اما اهمال یا بی‌تجربگی در فرایند ساخت، اتصال را در مقابل فشار لوله و سیال پس از انجام عملیات انشعاب گیری دچار مشکل کند. از این‌رو توصیه میشود حتی‌الامکان در خصوص تمامی فرایندهای مربوط به این اتصال تمامی جوانب رعایت شده و در نهایت کاری در خور عملیات انشعاب خط لوله به مشتریان و کارفرمایان تحویل داده شود.
شرکت پیشگام صنعت ابزاربه پشتوانه تجارب و دانش فنی خود در زمینه اجرای تمامی گام‌های فرایند انشعاب گیری، قادر است بهترین اتصالات اسپلیت تی و سدل نیپل را در اسرع وقت به مشتریان گرامی تحویل دهد. تجربه انجام بیش از ۴۰۰۰ عملیات موفقیت‌آمیز انشعاب گیری خط لوله از روش داغ که در تمامی موارد فرایند ساخت و نصب این اتصال یا سایر اتصالات بر عهده خودمان بوده است گواهی است بر حسن عملکرد ما در زمینه طراحی و ساخت این اتصالات تعیین کننده در خطوط لوله. از این‌رو آماده‌سازی اتصالات خطوط لوله نظیر اسپلیت تی و سدل نیپل از جمله خدمات ما محسوب میشود که مشتریان گرامی می‌توانند با تماس و سفارش محصول، در کوتاه‌ترین زمان ممکن بهترین اتصال را دریافت کنند.
