عملیات حرارتی تنش زدایی

انجام عملیات حرارتی تنش زدایی روی اتصالات مربوط به انجام عملیات هات تپ یکی از مراحل اساسی در ساخت اتصال به شمار می رود و اهمال در این مورد، علی الخصوص در شرایطی که عملیات روی خطوط پرفشار انجام می گیرد، مطمئناً عوارض منفی بر کار نهایی خواهد داشت. اتصالات اسپلیت تی ساخته شده به منظور انجام عملیات انشعاب گرم، به منظور احیای کارکرد در کوره قرار داده می شوند و درجه حرارت کوره را به آهستگی و به صورت یکنواخت بالا می بریم. پس از رسیدن به حد دمای مطلوب، دمای کوره با همان شتاب و سرعت و یکنواختی به تدریج کاسته می شود تا وضعیت بالانس آلیاژی اسپلیت تی ساخته شده احیا شود. در واقع ما با این کار خرده عناصر و جزء به جزء سلول های اسپلیت تی را بر حسب ویژگی ها و مشخصاتی که از پیش در نظر گرفته ایم تنظیم و بالانس می کنیم.

در واقع در فرایند ساخت اسپلیت تی به دلیل فشاری که به فلز حین انجام عملیات های فنی رخ می دهد ممکن است تعادل و همگنی آلیاژی اتصال بر هم بریزد. هدف از انجام عملیات تنش زدایی رفع این گونه تنش ها و بازگرداندن اسپلیت تی به تعادل آلیاژی است. اهمیت کار در این نکته است که اگر اسپلیت تی یا هر اتصال فلزی دیگری دچار ناهنگنی و عدم تعادل آلیاژی شود، ممکن است بخش هایی از قطعه در مقابل فشارهای وارده مستعد تنش بوده و به این ترتیب به محض مواحهه با فشار مجموعه دچار دفرمه شدن، کج تابی و چه بسا ترک خوردگی و شکستگی شوند. در صورت ابتلا به این شرایط، رفع مشکل بسیار دشوار و زمان بر خواهد بود. همان طور که هزینه و خسارت اقتصادی نیز به بار خواهد آورد.

تنش زدایی انواع و گونه های مختلف دارد که البته بیشتر از جمله روش های گرم و سرد کردن دارای تمایزند حال آن که مکانیزم و مراحل انجام عملیات حرارتی تقریباً مشابه یکدیگر می باشند.

برخی اثراتی که عملیات حرارتی تنش زدایی می تواند ایجاد کند به شرح زیرند:

  • بازیابی (Recovery): با اعمال حرات و افزایش تدریجی آن بر روی اتصال به مرور ذرات و اجزای قطعه که تا پیش از این در نتیجه عملبات های سرد و جوشکای و… دچار تنش و ناهمانگی شده بودند، به مرور فواصل و نظم خود را احیا و بازیابی می کنند. دما باید به صورت یکنواخت توزیع شود و هیچ گونه نوسان و کم یا زیاد شدن میزان سرعت افزایش دما مشهاده نشود تا فرایند بازیافت به بهترین شکل ممکن به وقوع بپیوندد.
  • توقف (Relaxation): چنان که اشاره شد پس از انجام کارهای سرد و سایر فرایندها در حین ساخت اتصال، اجزاء و بخش هایی از آن دچار تنش می شوند. در فرایند بازیافت اتصال به مرور به حالت تعادل خود باز می گردد تا جایی که بالاخره در یک سقف دمایی تنش ها آزاد شده و به این صورت اتم ها به هم نزدیک شده و شکل موزون خود را باز می یابند.
  • سختی زدایی و نرم کردن (Tempering): این امر زمانی بروز می باید که روی سطوح فلز مورد تنش زدایی عملیات جوشکاری انجام شده باشد.

اهداف و کاربردها

طبیعتاً برای انجام عملیات تنش زدایی حرارتی اهداف و برنامه هایی وجود دارد. در واقع قطعه ساخته شده بنا به یکسری مقاصد جهت تنش زدایی ارسال می شود. از سوی دیگر، بسته به قصدی که از انجام عملیات تنش زدایی داریم، فرایندهای ویژه ای از تنش زدایی دارای کاربرد می باشند. بر این اساس، هر یک از اهداف و اغراض از عملیات تنش زدایی کاربردهایی خاص به شرح زیر را می طلبند:

  • افزایش قدرت و مقاومت در برابر سایش: این هدف از طریق سخت کاری حجمی و سخت کاری سطحی اتصال حاصل می شود. ما با سخت کاری این اتصال میتوان ضیب مقاومت آن مقابل سایش را از بین برد.
  • برای افزایش انعطاف پذیری و نرمی: این هدف نیز از طریق روشهایی نظیر سختی زدایی و تبلور مجدد حاصل می شود. در مواقعی که سختی کاری موضوعیتی ندارد و نرمی اتصال مورد توجه است از روشهای مذکور برای تنش زدایی استفاده می شود.
  • برای افزایش سفتی اتصالات: به منظور دستیابی به این هدف نیز بهترین راهکارها تمپره کردن و تبلور مجدد است.
  • برای ریز ریز کردن و دانه دانه کردن اجزا و سلولهای اتصال: برای دستیابی به این هدف آنیلینگ بهترین راهکار است. در این روش فلز را حرارت داده و کمی در همان شرایط نگاه می دارند، و سپس در یک سرعت ثابت و مشخص سرد می کنند. در عین حال برای این منظور نیز نرمالیزه کردن و تبلور مجدد توصیه می شوند.
  • برای رفع فشارها و تنش هایی که در نواحی مختلف اتصال در نتیجه انجام کارهای سرد، جوشکاری و ریخته گری، و سرد شدن غیر یکنواخت اتصال پس از جوشکاری ایجاد می شوند. برای این منظور نیز تنش زدایی تنش پس ماند انیلینگ اثرگذار است.
  • برای بهبود خواص و ویژگی های سطح فلز : که با استفاده از سخت کاری سطحی، تنش زدایی سطحی و مواردی از این نظیر سختی سطح فلز را تضمین می کنند.

از توضیحات ذکر شده چنین بر می آید که پس از ساخت اسپلیت تی و پیش از نصب این اتصال روی لوله انجام عملیات تنش زدایی روی آن ضروری می باشد. حین ساخت اتصال اسپلیت تی ما با فرایندهایی نظیر جوشکاری، برش گاز و هوا، جوش آرگون و سنگ زنی سر و کار داریم. ضمن این که بارها به منظور فیت کردن و تست اتصال چکش کاری روی آن انجام می گیرد. از این رو بدیهی است که در فرایند ساخت اتصال دچار تنش هایی خواهد شد که آناتومی و بالانس آن را بر هم می ریزد. در چنین شرایطی انجام عملیات حرارتی تنش زدایی اکیداً توصیه می شود.

تنش زدایی اسپلیت تی تنش زدایی عملیات حرارتی تنش زدایی 100 3569 300x225
تنش زدایی اسپلیت تی

شرکت پیشگام صنعت ابزار دارای تبحر و دانش در زمینه انجام عملیات های حرارتی تنش زدایی روی قطعات فلزی می باشد و در این خصوص آماده ارائه مشاوره و راهنمایی به درخواست کنندگان می باشد. از آن چه تا کنون گفته شد، می توان پی برد که عملیات حرارتی بسته به نوع کاربردی که از اتصال می خواهیم دارای رویه ها و اثرات فنی متنوع و متفاوت است. در این زمینه درخواست کننده با ارائه شرح کارهای صورت گرفته برای ساخت اتصال و مورد کاربردی آن در آینده می تواند ما را در زمینه انتخاب راهکار عملیات حرارتی راهنمایی کند.

کارکرد ولو در انشعاب گیری

انشعاب گرم خطوط لوله از فرایندهایی است که تهیهه ابزار مورد نیاز، قطعات و تجهیزات آن از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که در غیر این صورت فرایند به لحاظ اجرایی و فنی به مشکل برمی خورد. اصولاً اگر عملیات انشعاب گیری و برش لوله را فرایند اصلی در هات تپ در نظر بگیریم، پشتیبانی و تجهیز عملیات خود ساز و کاری جامع و مدون را می طلبد که هر گام آن به لحاظ ضریب اهمیت به مثابه یک پروژه مستقل فنی عمل خواهد کرد. از این رو برنامه ریزی در خصوص پشتیبانی فرایند از خطوط اصلی عملیات محسوب می شود که پیش از آغاز باید طرح و برنامه جامعی در خصوص آن تدوین و ارائه داد.

پشتیبانی فنی فرایند خود شامل سه دسته امور می شود؛ دسته اول امور مربوط به نرم افزارها، طرح ها و دستورالعمل ها، و در واقع خروجی های واحدهای فنی و مهندسی می باشد که در قالب های نظیر چک لیست، دستورالعمل، روش اجرایی و کتابجه هات تپ تدوین شده و به واحدهای اجرایی ابلاغ می شود. دسته دوم امور پشتیبانی، به تهیه و تأمین ابزار آلات و تجهیزات مورد نیاز برای انجام عملیات مربوط می شود. طبیعتاً هر عملیات فنی نیازمند یک سری تأسیسات و تجهیرات مورد نیاز برای پیشبرد عملیات است. در این خصوص نیز می بایست ترتیبات لازم اتخاذ شده و در اختیار نیروی انسانی قرار گیرد. گرچه این امر چندان مهم به نظر نمی رسد و ظاهر امر دال بر قابل اغماض بودن آن می دهد، اما به تجربه دیده شده است که مجریان انجام عملیات جهت انجام ساده ترین امور فنی که نیازمند ابزار آلات مناسب می باشد دچار هدر رفت زمان و هزینه انسانی گردیده اند.

ولو کارکرد ولو در انشعاب گیری کارکرد ولو در انشعاب گیری IMG 2628 3 300x225
ولو در هات تپ

اما سومین و مهم ترین بخش از پشتیبانی فنی عملیات، تأمین تجهیزات و اتصالات و دستگاه های انجام عملیات است. در این خصوص می بایست اهتمام ویژه به خرج داشت. از اتصالات و تجهیزات دکر شده، برخی از آن ها در محل نصب و استفاده حین عملیات باقی مانده و برخی دیگر بعد از اتمام عملیات از محل خارج می شوند. برای مثال دستگاه هات تپ پس از اتمام عملیات استخراج می شود و در مکان باقی نمی ماند. از سوی دیگر فیتینگ سه شاخه معمولاً پس از عملیات و حین بهره برداری انعشاب جدید نیز همچنان در محل نصب باقی مانده و از آن استفاده می گردد.

ولو (Valve) یا شیرها از جمله اتصالاتی هستند که اصطلاحاً به اتصالات دائمی معروف اند، به این معنا که پس از پایان عملیات همچنان در محل نصب باقی مانده و از کارکردشان حین بهره برداری از انشعاب جدید استفاده می شود. از این رو در خصوص انتخاب ولو مناسب برای انجام عملیات و پس از آن بسیار باید دقت داشت. اگر در انتخاب شیر یا سایر اتصالات دائم دچار خطا شویم، رفع و اصلاح عیب فرایندی بسیار دشوار خواهد شد چرا که قطعات مذکور پس از بهره برداری انشعاب جدید روی خط در حال عملکرد هستند و امکان تعمیر یا تعوض آن ها وجود ندارد، مگر آن که به منظور انجام اصلاحات لازم خط را تعطیل و تخلیه کنیم تا مجرای دسترسی به این اتصالات فراهم شود. این امر نیز باعث هدر رفت زمان، اتلاف نیروی انسانی و سرمایه خواهد گردید. علاوه بر این که باید هزینه تعطیلی و عدم کارکرد مجتمع در طی روزهای تعمیر را نیز به عنوان خسارت مد نظر قرار دهیم.

با توجه به نکات گفته شده، انتخاب اتصالات دائم امری بسیار حیاتی در پیشبرد  و حسن اجرای عملیات محسوب می شود و در این خصوص باید تمام پیش بینی های لازم صورت گرفته شده باشد. شیرها به عنوان یکی از کلیدی ترین اتصالات دائمی در عملیات هات تپ محسوب می شوند که روی فیتینگ ها نصب شده و دستگاه برای انجام عملیات روی آن ها سوار می شود. پس از اتمام عملیات ولو بسته می شود و اگر تصمیم بر استفاده بلافاصله از انشعاب جدید وجود ندارد، شیر با یک فلنج کور یا هر نوع کپ نگهدارنده دیگر مسدود می شود.

در انتخاب ولو متناسب برای انجام عملیات انشعاب گیری، آن چه بیش از هر چیز دارای اهمیت است مشخصات فنی انشعاب و سیال درون انشعاب می باشد. به طور کلی برای انتخاب نوع ولو باید سه متغیر را مد نظر قرار داد؛ سایز انشعاب و کلاس فشار کاری خط، و نوع سیال:

  • سایز انشعاب: طبیعتاً ولو در سایزی انتخاب می شود که برای انشعاب گیری جدید تصمیم گیری شده است. به عبارتی بر حسب سایز انشعاب تصمیم گیری شده، یک فیتینگ تهیه و روی لوله نصب می شود، سپس و به منظور حصول اطمینان از آب بندی مجموعه، یک گسکت روی فیتینگ قرار داده شده و در نهایت یک شیر هم سیاز با سایز فیتینگ روی آن بسته می شود. طبیعی است که هر چه سایز انشعاب بالاتر باشد حساسیت مجری عملیات در خصوص انتخاب شیر مستحکم تر باید افزوده شود، چرا که تنش وارده به نسبت افزایش سطح مقطع افزایش می یابد و از این رو باید سایز را به عنوان معیاری حائز اهمیت در انتخاب نوع ولو برشمرد
  • کلاس فشار: طبیعتاً هر چه فشار سیال بیشتر باشد در خصوص انتخاب ولو باید حساسیت بیشتری به خرج داد. انجام تست فشار روی ولو در این شرایط به طور جدی توصیه می شود. در عملیات های حاوی سیال با فشار پایین استفاده از شیرهای ضعیف تر نیز ایرادی در عملکرد مجموعه در آینده پیش نمی آورد اما در هر صورت توصیه بر آن است که مجری عملیات حد نهایی فشاری که می تواند در آینده از جانب سیال بر ولو وارد شود را به عنوان معیار تصمیم گیری قرار داده و سپس، ولوی را برگزیند که مقاومتی بیش از این حد نهایی داشته باشد.
  • نوع سیال: علاوه بر موارد ذکر شده، نوع سیال نیز متغیر کلیدی و تعیین کننده در انتخاب ولو منظور می شود. برای مثال وقتی دو سیال متفاوت باشند حتی در صورتی که دارای فشار کاری مساوی باشند، نمی توان برای هر دو سیال یک شیر را تجویز کرد. میزان فراریت و سیالیت یک سیال درون لوله و مخزن متغیری مستقل از فشار محسوب می شود، و چه بسا سیالی در لوله فشاری کمتر از یک سیال دیگر داشته باشد، اما بدلیل میزان سیالیت و فراریت خطر نشتی در خصوص آن بیشتر حس شود. بنابراین این متغیر نیز اهمیتی به همان میزان دو متغیر پیشین داشته و نمی توان آن را جزئی از دو موارد فوق الذکر خواند.
انشعاب گرم کارکرد ولو در انشعاب گیری کارکرد ولو در انشعاب گیری IMG 0026 300x281
ولو انشعاب گرم

حال و بر اساس متغیرهای فوق، مجری عملیات بر حسب تجارب و دانش فنی اش دست به انتخاب ولو می زند. شیرها دارای انواع و اقسام متنوع اند که هر کدام دارای قابلیت های خاص خویش می باشند. وظیفه مجری عملیات است که با سنجش قابلیت های هر کدام، ولو متناسب با پروژه خویش را برگزیده و روی خطوط لوله خود استفاده کند. انواع ولو را می توان به شرح زیر برشمرد:

  • ولو دروازه ای (Gate Valve): در این شیرها یک دریچه برای باز کردن یا قطع کردن جریان سیال وجود دارد که بلافاصله با باز کردن فلکه، جریان برقرار می شود. بنابراین، از این شیر نمی توان برای کنترل فشار و کم و زیاد کردن میزان جریان استفاده کرد، چرا که بمحض گشودن دریچه سیال با فشار خود وارد ورودی جدید خواهد شد. این ولوها را نمی توان در حالت نیمه باز نگاه داشت و در این صورت آسیب می بینند. شیرهای دروازه ای دارای دریچه ای مستطیلی یا دایره ای هستند که در صورت بسته بودن کامل دریچه جریان قطع می شود، اما به محض باز شدن اولین مجاری شیر، جریان برقرار می شود.
  • ولو توپی (Ball Valve): این شیر ساختار ساده تری نسبت به شیر دروازه ای دارد و گرچه باعث کمی افت فشار در جریان سیال می شود، اما به لحاظ ساختار فنی اش، در بسیاری از خطوط لوله مخصوصاً خطوط لوله حاوی سیال گاز بسیار کاربرد دارد. از دیگر ویژگی های این شیر نیز آن است که بر خلاف شیر دروازه ای، در شیرهای توپی وقتی دریچه در حالت نیمه باز قرار دارد سیال به صورت مستقیم و با iمان فشار وارد ورودی جدید نمی شود، گرچه گزاردن شیر در حالت نمیه باز به شیر آسیب می رساند. در این شیر، آب بندی از طریق یک قطعه کروی شکل دارای یک استوانه داخلی توخالی انجام خواهد شد.
  • ولو پروانه ای (Butter fly Valve): ولو پروانه ای به لحاظ ساختار مکانیکی ساده ترین نوع شیر محسوب می شود اما به دلیل وزن سبک و قابلیت کنترل جریان سیال دارای کاربرد گسترده می باشد. این ولوها دارای یک بندآور صفحه ای و دایره ای شکل می باشند که مستقیما به دریچه ولو متصل است و همزمان با باز و بستن فلکه ولو، بر محور محیطی ولو دوران کرده  و به این ترتیب باز یا بسته می شوند. بدیهی است زمانی که بندآور ولو در راستای عمود بر لوله یا موازی شاکله شیر قرار دارد، جریان مسدود شده و زمانی که این زاویه ۹۰ درجه می شود، میزان جریان سیال به حداکثر خود که همان فشار کاری خط می باشد می رسد.

شیرها در خطوط لوله به نسبت میزان تنوع و کارکرد در استفاده، دارای انواع و اقسام مختلف نیز می باشند که سه نمونه ذکر شده، آن دسته از شیرهایی بود که اغلب برای انجام عملیات انشعاب گیری از یکی از آنها استفاده می شود. با این وجود ولوهای یک طرفه، ولوهای کنترل، ولوهای سوزنی، بشقابی و ولوهای سماوری از دیگر ولوهای مورد استفاده در صنایع خطوط لوله هستند که به فراخور نیاز، از هر یک از آنها استفاده می شود.

ولو کارکرد ولو در انشعاب گیری کارکرد ولو در انشعاب گیری IMG 1497 3 300x225
ولو valve

مجری عملیات انشعاب گرم موظف است ضمن انجام مطالعات اولیه و با توجه به سه متغیر برشمرده شده یعنی سایز انشعاب، فشار کاری خط و نوع سیال، ولوهای مورد استفاده در خطوط لوله را به لحاظ قابلیت ها و  معایب موجود مورد بررسی و واکاوی قرار دهد و در نهایت مناسب ترین آنها را برای انجام عملیات انتخاب کند. لازم به ذکر است انجام تست فشار و تست نشتی ولو پیش از نصب روی فیتینگ ضروری است. ممکن است شیر مناسبی انتخاب شده باشد، اما به دلیل ضعف در مکانیزم کنترل کیفیت شرکت تولید کننده، ولو دارای ایراد به دست مشتری برسد. با توجه به این نکته مجری عملیات انشعاب گرم که می بایست ضریب اطمینان فرایندهای مربوط به خود را حداکثر میزان لازم برساند، هرگز نباید به تأییدیه تولید کننده یا توزیع کننده، و هر توصیه کننده دیگری وقعی نهد، و خود باید مستقلاً انجام تست نشتی و فشار شیر را به انجام برساند تا از صحت عملکرد این اتصال تعیین کننده و دائم روی خطوط لوله اطمینان حاصل کند. حتی تأییدیه کارفرما بر ولو نیز نمی تواند مرجع قابل اتکایی برای پیمانکار پروژه به شمار رود چرا که فقط اوست که به حساسیت ها و الزامات ویژه کار گرم اشراف کامل دارد.

خدمات جوشکاری ما

به طور کلی در فرایندهای مربوط به خطوط لوله در تمامی فازهای عملیاتی، جوشکاری یکی از اجزاء جدانشدنی و حذف ناپذیر در عملکردهای شرکت پیشگام صنعت ابزار محسوب می شود و از این حیث نقش برجسته و قابل توجهی در پیشبرد فرایندهای مربوط به خطوط لوله دارد. در ادامه به برخی روندهای حاکم و جاری در خطوط لوله که جوشکاری بخشی از زیرمجموعه های آن را تشکیل می دهد می پردازیم تا پی به اهمیت و دامنه گسترده این سرویس خطوط لوله در ارائه خدمات ببریم. برخی از فرایندها در هر یک از فازها به شرح زیر هستند:

  • در مراحل پیش از بهره برداری، یعنی زمانی که سایت یا مجتمع در حال راه اندازی می باشد، طبیعتاً اصلی ترین فرایند پایپینگ می باشد که با توجه به نقشه های طراحی شده صورت می گیرد. در این مرحله بدیهی است که جوش کاری بیش از هر فرایند دیگری مورد توجه قرار می گیرد چون قطعات و اجزای لوله از این طریق به هم متصل می شوند. همچنین در خصوص نصب اتصالات و تجهیزات روی خطوط لوله نیز اغلب از روش جوشکاری استفاده می شود. برای مثال در محلی که خط لوله دارای انشعاب بوده و می بایست یک اتصال سه شاخه روی لوله نصب شود، یا در مواقعی که لوله دارای انحراف از مسیر مستقیم می باشد و باید از elbow استفاده کرد، باز هم جوش کاری فرایند نصب این اتصالات را به انجام می رساند. جوش کاری در پایپینگ از ضریب اهمیت بالایی برخوردار است. خطوط لوله در یک مجتمع نفتی یا گازی حکم شراین های حیاتی آن مجتمع و همچون رگ های بدن آن محسوب می شوند. اگر هر بخش از خطوط لوله دچار مشکل شود کل مجموعه متضرر خواهد شد. با توجه به این نکته جوشکاری خطوط لوله بسیار حساس است، خصوصاً روی خطوط لوله انتقال که گاهاً چند کیلومتر درازا و پیوستگی دارند.
جوشکاری هات تپ جوشکاری خدمات جوشکاری ما IMG 1429 3 300x225
جوشکاری هات تپ

همچنین بر حسب طراحی ها خطوط لوله در مکان های مختلف مجتمع صنعتی ممکن است دارای مسیرهای صعب العبور، یا نصب شده در ارتفاع و مواردی از این دست باشند. در این شرایط خطوط لوله نیازمند ساپورت ها و ابزارهای پوشش دهنده ای هستند که آنها را در محل مورد نظر پشتیبانی و مکان شان را تثبیت کنند. فرایند جوشکاری در ساخت و نصب این ساپورت ها نیز نقش عمده ای دارد.

  • یک مجتمع صنعتی پس از بهره برداری خطو لوله نیز همچنان به فرایندهای جوشکاری نیاز خواهد داشت. خصوصاً وقتی نیاز به تغییر طراحی ها، اصلاح عیوب، رفع مشکلات یا توسعه خطوط می باشد جوش کاری بار دیگر به عنوان اصلی ترین فرایند خود را بروز می دهد. در هر یک از این رویدادها گرچه ممکن است جوش کاری فرایند اصلی تلقی نشود اما نقش پشتیبانی کننده جدی دارد و روشی را نمی توان جایگزین آن کرد.

برای مثال تصور کنید یک خط نیازمند تغییر خطوط به دلیل فرسودگی و خوردگی خطوط لوله موجود است. در این شرایط طبیعتاً برنامه ریزان مجتمع سراغ روش هایی نظیر انسداد لوله بمنظور انجام عملیات تعمیراتی می روند. لذا خط مسدود شده و لوله برای تعمیرات از محل بریده و تعمیر می شود. لذا حین اتمام تعمیرات و نصب مجدد، بار دیگر به جوشکاری لوله روی مکان قبلی نیاز داریم.

افزون بر این انجام یکسری اقدامات اصلاحی روی خطوط لوله موجود، نظیر ایجاد یک انشعاب جدید روی خطوط لوله از طریق عملیات هات تپ از جمله دیگر فرایندهایی است که جوش کاری در آن نقش بسیار قابل توجهی دارد. از آن جا که اتصال مورد نیاز برای انجام انشعاب گرم که اغلب اسپلیت تی (Split tee) است، از طریق جوشکاری روی لوله به آن نصب می گردد، بنابراین جوشکاری بخشی حیاتی از این عملیات پیچیده خطوط لوله محسوب می شود.

در مجموع میتوان گفت جوشکاری روی خطوط لوله خصوصاً پس از بهره برداری و زمانی که سیال درون آنها جریان دارد فرایندی پیچیده دشوار و دارای متغیرهای عدیده است. عدم توجه به نکات ایمنی کار جوشکاری روی خطوط لوله و نیز بی توجهی به الزامات فنی، بدون شک کلیت فرایند را با مشکل و آسیب مواجه خواهد کرد و از این حیث توصیه می شود که حتی الامکان کار با رعایت استانداردها و الزامات موجود انجام شود یا به مجموعه یا شخصی واگذار شود که توان، دانش و تجربه کافی در این زمینه را داشته باشد.

بسیاری از واحدهای صنعتی به جهت عدم اشراف بر استانداردهای جوشکاری روی خطوط لوله حاوی سیال در صورت نیاز به انجام اصلاحات و تعمیرات ویژه روی خطوط دچار مشکل خواهند شد. در این شرایط شرکت پیشگام صنعت ابزار آمادگی کامل برای ارائه خدمات جوشکاری روی خطوط لوله را خواهد داشت. اصلی ترین استانداردهای جوش کاری روی خطوط لوله را می توان دو استاندارد زیر برشمرد:

  • ASME BPVC Section IX: از سری استانداردهای انجمن مهندسین مکانیک آمریکا یا ASME کد بویلرها و مخازن تحت فشار، از جمله استانداردهای معتبری است که برای جوشکاری روی خطوط لوله حاوی سیال بسیار کاربردی می باشد. در واقع Section IX این کد مشخصاً به جوش کاری روی خطوط لوله و مخازن تحت فشار می پردازد و از این حیث بسیار کاربردی و مفید خواهد بود.
  • API 1104: موسسه نفت آمریکا یا API قدیمی ترین واحد ارائه دهنده استانداردهای مربوط به صنایع نفت و گاز محسوب می شود که بر حسب سوابق و دانش فنی بسیار بالای خود صدها استاندارد در زمینه فرایندهای متنوع خطوط لوله و مخازن نفتی، گازی و پتروشیمی تدوین کرده است. استاندارد API 1104 مشخصاً به الزامات جوشکاری در خطوط لوله نفت و گاز پرداخته است و از این حیث برای انجام این فرایند رجوع به استاندارد مذکور از الزامات است.

اعتبار این دو استاندارد بین المللی چنان بالاست که بسیاری از کارفرمایان و پیمانکاران در سرتاسر جهان، به صورت قراردادی نانوشته همگی این دو استاندارد را به عنوان معیار بین المللی و مورد توافق میان خود می پذیرند و در تدوین دستورالعمل جوش و روش های اجرایی انجام جوشکاری به این دو استاندارد استناد می کنند.

شرکت پیشگام صنعت ابزار نیز در تدوین دستورالعمل جوشکاری روی خط لوله و آماده کردن چک لیست مراحل انجام کار، ابتدا اطلاعات اولیه و مشخصات فنی خط و سیال را از مشتریان دریافت کرده و بر اساس آن دست به محاسبات و سنجش متغیرها بر جسب استانداردهای ذکر شده می زند. پس از انجام آنالیزها و دستیابی به نتایج، آن ها را در دستورالعمل ها و روش های اجرایی پیاده و به اپراتورهای انجام کار جهت رعایت تحویل می دهد.

اسپلیت تی جوشکاری خدمات جوشکاری ما 102 2791 225x300
اسپلیت تی

بازرسی جوش

بازرسی جوش کلیه فرایندهای پایش و بازرسی را می گویند که به منظور ممانعت از بروز ایراد در جوشکاری انجام می گیرد. این فرایند سه مرحله را شامل می شود که مطابق با روند پیشرفت فرایند جوشکاری تقسیم بندی می شود: مرحله اول بازرسی ها پیش از آغاز جوشکاری است که شامل آخرین هماهنگی ها با تدوین کنندگان دستورالعمل و روش اجرایی جوشکاری برای پروژه است. سپس بازرس باید کلیه تجهیزات، ابزار و مواد، و تأسیساتی که برای عملیات جوش کاری آماده گردیده است مورد بازرسی قرار دهد و دستگاه جوش از بابت صحت عملکرد و تناسب با فرایند موردنظر جوش مورد ارزیابی قرار گیرد. در نهایت نکات ایمنی جوش پیش از آغاز عملیات نیز از الزامات است. باید ابزارهای کار، لباس کار و پوشش های محافظتی جوشکاران، وسایل اطفاء خریق، محل تردد و قرار گیری اپراتورهای جوشکاری بر حسب رعایت موارد ایمنی، و ایمنی تأسیسات برق و… مورد پایش قرار گیرد.

مرحله دوم فرایند بازرسی شامل نظارت بر عملیات جوشکاری می باشد. بازرس باید تا جای ممکن در محل جوشکاری حضور داشته و با مشاهده خطوط جوش حین انجام کار توصیه های لازم را به اپراتورها منتقل کند تا از بروز ایراد در هر مرحله از کار پرهیز شود. در صورت که محیط کار و خط لوله دارای شرایط نامتعارفی می باشد باید ضرورتاً از جانب بازرسین مسئله منتقل شود. برای مثال در صورت بارانی و بادی بودن آب و هوا، یا برای مثال سرد بودن خط لوله و مواردی از این نظیر باید پیش از آغاز عملیات جوشکاری تدابیر لازم اتخاذ شود تا به فرایند جوشکاری آسیبی وارد نیاید. حین انجام کار نیز باید مراقب ایرادات ولو جزئی در جوش کاری بود؛ به وجود آمدن درزها، چاله های جوش، ایجاد حفره، عدم پیوستگی، خوردگی و مواردی از این نظیر باعث می شوند عملیات دچار ایراد شود. باید تا جای ممکن فیله جوش همگن، یکنواخت دارای ضخامت متناسب با نوع کار و بدون هر گونه درز و ایراد باشد. بدیهی است رفع ایرادات احتمالی در این مرحله بسیار آسان تر از زمانی خواهد بود که عملیات به اتمام رسیده و آماده انجام کارهای دیگر شده‌ایم.

مرحله پایانی بازرسی نیز تست جوش خواهد بود. به عبارتی دیگر پس از اتمام فرایند جوش کاری، به منظور کسب اطمینان از درستی فرایند روی خطوط جوش تست و بازرسی صورت می گیرد تا پیش از بهره برداری ایرادات احتمالی بروز پیدا کنند. انجام تست های غیر مخرب جوش بهترین راهکار برای کسب اطمینان از صحت فرایند جوشک اری است.

تست غیر مخرب (NDT) جوش

با استفاده از تست های غیر مخرب می توان خطوط جوش را بدون نیاز به هر گونه اثرگذاری منفی روی قطعه مورد ارزیابی و بازرسی قرار داد. در این زمینه نیز استانداردهای بین المللی موجودند که بهره گیری از آنها از اصول و رویه های بازرسین جوش می باشد. برای مثال استاندارد ASME BPVC- Section V کد استانداردی است که انجمن مهندسین مکانیک آمریکا در این راستا تدوین کرده و بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. دیگر استاندارد متعبر در زمینه تست غیر مخرب AWS A02.4 می باشد که از سوی موسسه جوش آمریکا تدوین شده است و مرجع معتبری برای جوش کاری و تست غیر مخرب آن بشمار می رود.

اسپلیت تی جوشکاری خدمات جوشکاری ما IMG 3239 3 300x225
جوشکاری اسپلیت تی

تست های غیر مخرب در جوشکاری خطوط لوله بسیار رایج می باشند. انواع روش های تست گیری از خطوط جوش بر حسب متغیرهای حاکم بر جوشکاری وجود دارند که بازرسین بر حسب نیاز کاری و پروژه ای یکی از آن ها را بر‌می گزینند. تست چشمی جوش (VT)، تست مایع نافذ(PT)، تست مغناطیسی (MT)، تست اولتراسونیک یا امواج فراصوتی (UT)، و تست رادیوگرافی (RT) از جمله تست های جوش غیر مخرب محسوب می شوند که هر یک مورد استفاده ای خاص خود را داشته و بازرس بر حسب آن متغیری از جوش که نیاز به بازرسی دارد یکی یا ترکیبی از این موارد را برای انجام تست برمی گزیند.

از سوی دیگر ما برای کسب اطمینان از صحت فرایند جوش کاری و در کل برای  سنجش ضریب استحکام قطعات و اتصالات نصب شده روی خطوط لوله به بازرسی های فوق بسنده نمی کنیم و تست فشار را نیز روی قطعات و اتصالات انجام می دهیم. در این بازرسی که معمولاً به صورت هیدرولیکی انجام می شود تمام منافذ اتصال مسدود شده و فقط از یک منفذ سیال را به صورت هیدرولیکی وارد محفظه اتصال می کنیم تا به جداره آن فشار وارد آید. این فرایند را تا زمانی که به اتصال فشاری برابر با فشار کاری وارد شود ادامه می دهیم تا در خصوص صحت و استحکام آن در مقابل فشار کاری اطمینان حاصل شود.

شرکت پیشگام صنعت ابزار دارای سابقه سالهای متمادی فعالیت در حوزه های جوش و اتصالات، خصوصاً ساخت و نصب اسپلیت تی و سایر اتصالات روی خطوط لوله، آمادگی  ارائه خدمات کامل در این زمینه را به مشتریان دارد.

جوشکاری اسپلیت تی روی لوله

اسپلیت تی (split tee) از اتصالات خطوط لوله است که جزوی ثابت از عملیات انشعاب گرم هات تپ (Hot tap) محسوب می شود. از این رو نصب اسپلیت تی روی لوله از گام های اساسی در پیشبرد عملیات هات تپ بوده و مجریان عملیات هات تپ باید دانش و تخصص کافی در این خصوص را انباشته باشند. چه بسیار پروژه هایی که به دلیل فقدان دانش فنی و مهندسی کافی، یا فقدان اپراتورها و جوشکاران متبحر خطوط لوله، حین انجام جوشکاری split tee روی لوله دچار سانحه و ایجاد خسارت انسانی و مالی شده اند. از این رو توجه به فاکتورهای تعیین کننده در جوشکاری اسپلیت تی روی لوله از جمله مواردی است که پیش از انجام عملیات هات تپ باید نسبت به آن اهتمام ورزید.

جوشکاری اسپلیت تی اسپلیت تی جوشکاری اسپلیت تی روی لوله IMG 1422 3 300x225
جوشکاری اسپلیت تی split tee

به طور کلی به دو دلیل روی خطوط لوله زنده و فعال که سیال درون آنها در حال جریان است یک اتصال سه شاخه اسپلیت تی نصب و جوشکاری میشود. دلیل اول ایجاد یک ورودی برای انشعاب جدید و انجام عملیات هات تپ روی آن. و دلیل دوم بمنظور تعمیر بخش یا بخش هایی از لوله که بدلیل شرایط محیطی دچار خوردگی شده است یا به دلایل مکانیکی دچار آسیب و خرابی شده است. آنچه که در این خصوص حائز اهمیت است جوش دادن split tee روی لوله به نحوی است که حین انجام عملیات هات تپ یا تعمیرات مورد نظر آسیبی از جانب اسپلیت تی و محل اتصال آن به لوله، به کل مجموعه و عملیات مورد نظر وارد نیاید.

به لحاظ فاکتورهای متالورژیکی، جوشکاری اسپلیت تی از اهمیت زیادی برخوردار است. چنان که می دانیم ناحیه جوش سرعت خنک شدن بسیار بالایی دارد و خط جوش سریعاً تثبیت می شود. علاوه بر این شکل بندی فیله جوش در مقایسه با لوله های دارای ضخامت نسبتاً پایین در مقابل شکنندگی بسیار حساس تر است چرا که دیواره ضخیم اسپلیت تی روی آن محدودیت هایی ایجاد می کند. از این رو فیله جوش یا خط جوش اتصال split tee روی لوله باید از دقت و صحت ویژه ای برخوردار باشد. در غیر این صورت گرچه از طریق عملیات حرارتی می توان مجموعه را کمی به حالت تعادل بازگرداند، اما در مجموع این تعادل ناکارآمد و غیر سازنده است.

بنابراین در جوشکاری اسپلیت تی روی خطوط لوله باید به عوامل زیر به عنوان متغیرهای تعیین کننده توجه داشت:

  • همگنی و یکنواختی خط جوش: خط جوش نباید دچار عدم تعادل برجستگی و فرو رفتگی و هر گونه موردی باشد که همگنی خط را دچار چالش میکند. در صورت بروز هر گونه ایراد از این قسم پیش از بهره برداری از اسپلیت تی باید نسبت به رفع ایردات اقدام کرد.
  • فقدان هر گونه خوردگی و چاله های جوش: وجود هر گونه حفره و چاله جوش در جوشکاری split tee می تواند در آینده باعث بروز نشتی در ناحیه شود و اگر سیال درون لوله حاوی مواد شیمیایی خطرزا، یا قابل اشتعال و احتراق باشد، نه تنها با مشکلی نظیر برون رفت سیال و افت فشار، بلکه با خطراتی نظیرآتش سوزی یا انفجار در خط لوله باشد.
  • استحکام خط جوش متناسب با ضخامت لوله و اسپلیت تی: در این خصوص باید تدابیر ویژه مهندسی در خصوص نوع الکترود مورد استفاده برای انجام جوشکاری split tee اتخاذ کرد. همچنین اپراتور باید نسبت به تعداد پاس های جوش مورد نیاز توجیه شده باشد. در این خصوص اطلاعاتی نظیر فشار سیال و ضخامت لوله اصلی بسیار حائز اهمیت هستند.
هات تپ اسپلیت تی جوشکاری اسپلیت تی روی لوله IMG 1391 300x225
هات تپ

تست های مورد نیاز روی اتصال اسپلیت تی

از آنچه تا کنون شرح داده شد می توان نتیجه گرفت اصلی ترین فرایند حین ساخت اسپلیت تی و نیز حین نصب اتصال اسپلیت تی روی لوله جوشکاری می باشد. اصلی ترین تست هایی که برای حصول اطمینان از صحت عملکرد split tee نیز انجام می شود تست های جوش است. در واقع تست اتصال اسپلیت تی به این منظور انجام می شود تا مطمئن شویم خطوط جوش قطعات اسپلیت تی روی هم، و خطوط جوش اتصال split tee روی لوله از همگنی و استحکام لازم برای تحمل فشار خط و فشار لوله اصلی برخوردارند. برای دستیابی به این هدف انجام دو سری تست ضروری به نظر می رسد:

  • تست جوش اسپلیت تی: برای کسب اطمینان از این که سازنده split tee این اتصال را به نحو احسن ساخته است روی خطوط جوش اتصال تست جوش انجام می شود. تست های جوش PT، رادیوگرافی و اولتراسونیک اصلی ترین آزمون هایی است که برای کسب اطمینان از این مسئله به انجام می رسند. در تست جوش PT روی خطوط جوش پودر مخصوصی پاشیده می شود و سپس خط جوش توسط بازرس آشنا به تست PT مورد آزمون قرار می گیرند. نقاط یا بخش هایی از جوش اتصالات و قطعات اسپلیت تی که دارای ایراد می باشند خود را نشان داده و توسط بازرس به سازنده split tee گوشزد می شوند. در این صورت انجام عملیات اصلاحی و ترمیمی بسیار راحت خواهد بود چرا که نقاط یا بخش های دارای ایراد به سرعت توسط سازنده اسپلیت تی اصلاح و رفع خواهند گردید. در تست رادیوگرافی آزمون توسط عکس های رادیوگرافیک انجام می شود. در این آزمون تصاویر عمق جوش، ضخامت و چاله‌های جانبی یا درونی جوش خود را نشان داده و به این ترتیب سازنده اسپلیت تی جهت رفع ایرادات توجیه می گردد. در تست های اولتراسونیک (UT) امواج فراصوت به داخل خط جوش ارسال می گردد و این امواج مادامی که خط جوش پیوسته، همگن و یکنواخت است به صورت خطی مسیر خود را ادامه می‌دهد اما به محض مواجهه با خوردگی یا هر عیب دیگری دچار نوسان شده و به این صورت بازرس جوش را نسبت به وجود ایراد روی خطوط جوش مطلع می گرداند. سازنده اسپلیت تی باید نسبت به این گونه موارد آگاهی کامل داشته و ترجیح بر آن است که خود پیشاپیش تست های مورد نیاز را به انجام رسانده باشد تا ایراد از طریق بازرسین پیدا نشود.
  • تست فشار اسپلیت تی: پس از نصب اسپلیت تی روی لوله نیز به دو منظور می بایست روی اتصال تست انجام شود. اول به جهت مطمئن شدن از این که split tee فشار وارده از ناحیه سیال را پس از بهره برداری تحمل خواهد کرد و دوم اینکه مازاد بر تست جوش های انجام گرفته، مجری هات تپ باید از صحت عملکرد split tee در فاز عملیاتی نیز اطمینان حاصل کند. باید مطمئن شد که آیا split tee ساخته شده در فاز اجرایی قادر به مقاومت در برابر فشار سیال هست یا نه. تست های جوش فقط صحت فرایند جوشکاری را نشان می دهند و میزان استحکام اتصال اسپلیت تی در مقابل فشار و دمای سیال را اثبات نخواهند کرد. به این منظور باید این اتصال تحت فشار عملیاتی به مقداری کمی بیش از فشار واقعی خط قرار گیرد تا مطمئن شویم که این اتصال قادر به مقاومت در برابر سیال هست یا نه. میزان فشار وارده در تست به اسپلیت تی معمولاً ۱/۱ برابر فشار واقعی سیال درون خط لوله خواهد بود.

این آزمون‌ها مختصاتی دقیق از میزان صحت و دقت اسپلیت تی ساخته شده و نصب شده روی خط لوله به منظور انجام عملیات هات تپ یا انجام تعمیرات لازم روی خطوط لوله بشمار می‌روند. از سوی دیگر این آزمون‌ها معیار مناسبی برای سنجش و ارزیابی عملکرد سازندگان و تأمین کنندگان split tee محسوب می شوند. مجریان هات تپ و سازندگان split tee نیز از طریق این تست ها نه تنها در راستای یپشبرد اهداف خود در انجام عملیات هات تپ یا تعمیرات مورد نظر اقدام می کنند، بلکه می توانند سنجش و پایشی از مجموعه عملکردی خود در طراحی، ساخت و نصب اسپلیت تی داشته باشند. از طریق این تست ها و ایرادیابی موارد زیان‌بار بر پروژه، سازنده اسپلیت تی می تواند کل فرایندی که نهایتاً به نصب اتصال روی لوله منتهی می شود را مورد ارزیابی قرار دهد و منشأ بروز ایراد را پیدا کند. این ایراد ممکن است در طراحی و مهندسی اتصال باشد. به این معنا که طراحان split tee پس از دریافت اطلاعات و مشخصات فنی خط و سیال برآوردی غلط از اسپلیت تی (split tee) که باید ساخته شود داشته باشند و در پروسه طراحی و تدوین دستورالعمل ساخت اسپلیت تی دچار ایراد شده باشند. ممکن است طراحی ها و دستورالعمل های ساخت و نصب صحیح باشند ولی بدلیل عدم کیفیت مواد و ابزار و تجهیزات، و ناکارآمدی و فرسودگی دستگاه های مورد استفاده برای ساخت اسپلیت تی این مشکل بروز یافته باشد. مشکل می تواند در سطحی دیگر و در فرایند ساخت و نصب اتفاق بیفتد؛ به این معنا که هم فرایند طراحی و تدوین دستورالعمل اسپلیت تی، و هم تجهیزات مورد نیاز دارای صحت کامل باشند اما بدلیل عدم مهارت یا بی دقتی اپراتورهای ساخت و مونتاژ، split tee دچار مشکل شده باشد. مورد آخر از ایرادات بیشتر از سایر موارد تکرار شده است و از این رو استانداردها همواره بر این نکته تأکید دارند که اپراتورهای جوشکاری و ساخت باید واجد صلاحیت و قادر به انجام عملیات باشند و بر تمامی اصول و فروع جوشکاری اتصالات خطوط لوله، و جوشکاری روی خطوط لوله حاوی سیال اشراف داشته باشند همچنین تأمین بهترین تسهیلات جهت افزایش میزان تمرکز نیروی کار حین جوشکاری از الزامات محسوب می‌شود. ارائه تسهیلات کافی حین استراحت و کار گرچه به ظاهر اثری حاشیه ای و جانبی بر فرایند دارند، اما واقعیت امر این گونه نیست و از این رو استانداردهای بین المللی معتبر ضمن اذعان بر اهمیت فاکتورهای فنی و ایمنی، بر این نکته نیز بسیار اصرار داشته اند.

split tee اسپلیت تی جوشکاری اسپلیت تی روی لوله IMG 1428 3 300x225
نصب اسپلیت تی

طبیعتاً هر چه سایز لوله اصلی و علی الخصوص سایز انشعاب مورد درخواستی برای انجام عملیات هات تپ یا تعمیری بیشتر باشد، هم فرایند ساخت و نصب و هم تست جوش و فشار split tee حساسیت های بیشتری خواهند داشت. برای سایزهای بسیار کوچک اصولاً استفاده از اسپلیت تی توصیه نمی شود مگر آنکه مورد استفاده ضروری داشته باشد. در این موارد اغلب از اتصالاتی نظیر سدل نیپل (saddle nipple) و حتی ولدولت (Weldolet) بهره گرفته می‌شود. اما برای عملیات های با سایز بزرگ استفاده از اتصال اسپلیت تی ضروری است.

خصوصاً در مورد عملیات های سایز به سایز فرایند طراحی و ساخت اسپلیت تی بسیار باید دقیق باشد، چرا که ضریب استحکام اتصال در این موارد متغیر کلیدی محسوب می شود. به طور کلی هر چه نسبت سایز انشعاب به سایز لوله اصلی نزدیک تر باشد باید جوانب و احتیاطات لازم را بیشتر مد نظر داشت. در خصوص split tee سایز به سایز طبیعتاً این حساسیت بیشتر خواهد شد چرا که با افزایش نسبت سایز انشعاب به سایز لوله اصلی ضریب شکنندگی اسپلیت تی در مقابل فشار سیال و لوله بیشتر خواهد شد.

 

پروژه های استاپل

استاپل یا انسداد خطوط لوله (Stopple) یکی از فرایندهای ویژه خطوط لوله است که شرکت پیشگام صنعت ابزار سوابق موفقیت آمیزی در زمینه اش دارا می‌باشد. این عملیات در شرایطی لازم می‌آید که بخشی از خط لوله دچار خرابی شده و تعمیر و تعویض آن روی خط و زمانی که سیال در آن جریان دارد ممکن نیست. یا برای مثال نیاز به نصب تجهیزاتی درون خطوط لوله وجود دارد که بدون قطع جریان و تخلیه خطوط امکان پذیر نیست. در چنین شرایطی بمنظور تعمیر، تعویض یا نصب قطعات و تجهیزات بجای بهره بردن از روشهای سنتی، از روش استاپل یا انسداد خطوط لوله استفاده می‌شود. در روش‌های سنتی به منظور اعمال هر یک از تغییرات فوق می بایست خط لوله از سیال تحلیه شده و بدین ترتیب جریان امور فنی مجتمع صنعتی مذکور برای چندین روز مختل خواهد شد.

لاین استاپ استاپل پروژه های استاپل IMG 3250 3 300x225
لاین استاپ

اما با استفاده از تکنولوژی استاپل، بدون نیاز به قطعی جریان سیال و بدون ایجاد اندکی اختلال در فرایندهای مجتمع، لوله از خط خارج شده و عملیات‌های مورد نیاز روی آن اعمال می‌شود. عملیات استاپل یک عملیات پیچیده و چند بعدی است که گرچه خود زمان بالایی را مصروف خود می‌کند اما مزیت آن در این است که فرایندهای مذکور بدون تزاحم در روندهای جاری مجتمع انجام خواهد شد. به عبارتی استاپل مستقل از فرایندهای جاری مجتمع انجام می‌شود و مراحل آن در شرایطی به پیش می روند که سیال درون لوله در جریان است. در ادامه و به منظور معرفی این فرایند مراحل عملیاتی استاپل به ترتیب ذکر می‌شوند:

ساخت اسپلیت تی سایز به سایز: برای انجام استاپل نیاز است که در درجه اول لوله از چهار محل سوراخ شود تا فضای داخلی لوله در دسترس قرار گیرد. لوله می بایست دست کم از ۴ محل در دسترس قرار گیرد؛ دو سوراخ ابتدایی و انتهایی بمنظور ایجاد خط فرعی بای پس و دو سوراخ میانی بمنظور ورود پلاگ درون لوله و انسداد خط. به این منظور چهار اتصال اسپلیت تی به صورت سایز به سایز ساخته و روی لوله جوشکاری می‌شود. این اتصالات معمولاً به صورت دائمی روی لوله خواهند ماند مگر این‌که برنامه ریزان مجتمع به هر دلیلی نسبت به استخراج آنها از خطوط تأکید داشته باشند. منظور از سایز به سایز بودن اسپلیت تی آن است که سایز پدهای سدل این اتصال که به لوله اصلی نصب می‌شوند، با قطر نیپل اسپلیت تی هم سایز باشد. به عبارتی سایز انشعابی که گرفته می‌شود با سایز لوله اصلی برابر خواهد بود.

نصب اسپلیت تی ها روی خط لوله: اسپلیت تی ها پس از اتمام فرایند ساخت روی لوله نصب و جوشکاری می‌شوند. محل نصب اسپلیت تی های مذکور بستگی به عوامل متعددی دارد؛ طول آن بخش از خط لوله که باید بریده و تعمیر شود، طول خط بای پس در نظر گرفته شده، مختصات کلی خط لوله و فشار خط از جمله عوامل اصلی در تعیین محل نصب اسپلیت تی ها خواهد بود.

نصب ولوها روی اتصالات اسپلیت تی: پس ار اتمام فرایند جوشکاری اسپلیت تی روی لوله ها، روی فلنج این اتصالات می‌بایست ولو نصب شود. نصب ولو به این منظور صورت می‌گیرد که اولاً برای انجام عملیات هات تپ روی لوله وجود ولو برای کنترل جریان سیال ضروری است و دوماً اینکه پس از اتمام فرایندها نیز فعالان مجتمع امکان کنترل جریان را داشته باشند. علاوه بر این خطوط فرعی بای پس نیز روی ولو نصب می‌شوند تا جریان سیال درون آنها  تحت کنترل باشد. باز کردن و بستن جریان درون خطوط بای پس از اموری است که مجری هات تپ و استاپل باید بدان دسترسی داشته باشد؛ به این منظور نصب ولو روی اسپلیت تی ضروری است. ولوها طبیعتاً هم سایز با سایز انشعاب بوده و کلاس فشارشان نیز متناسب با فشار طراحی و زنده سیال می‌باشد.

انجام عملیات هات تپ: در محل اسپلیت تی های نصب شده روی خطوط لوله عملیات انشعاب گرم هات تپ صورت خواهد گرفت. هدف از انجام عملیات هات تپ دسترسی پذیری به خط لوله و سیال آن بمنظور هدایت جریان سیال درون لوله است؛ به این ترتیب که از محل دو عملیات هات تپ اول و آخر یک خط فرعی بای پس، و از محل دو عملیات هات تپ میانی استاپل و انسداد خط صورت می گیرد. عملیات هات تپ عبارت است از سوراحکاری لوله حین جریان سیال. به عبارتی در زمانی که خط لوله زنده و در حال تداوم عملکرد فنی خود است، از محل نصب اسپلیت تی یک انشعاب جدید روی خط ایجاد می شود. عملیات هات تپ به دلیل پیچیدگی دارای حساسیت‌های ویژه فنی و ایمنی است و از این حیث عطف توجه به آن از وظایف مجریان استاپل است. در واقع هات تپ خط لوله به لحاظ فاکتورهای فنی و ایمنی، دشوارترین مرحله در انجام عملیات استاپل محسوب می‌شود و طبیعتاً بخش بالای توان فنی، و زمان انجام پروژه مصروف هات تپ خواهد شد. مجری عملیات باید حین فرایند هات تپ باید توجه داشته باشد که کلیه مراحل، خصوصاً استخراج کوپن بریده شده از لوله توسط کاتر دستگاه هات تپ دارای اهمیت بالایی می‌باشند. سوراخکاری لوله بدون استخراج کوپن علی الخصوص برای انجام عملیات هات تپ عوارض زیادی خواهد داشت.

نصب خط بای پس: چنان که اشاره شد اصولاً فلسفه انجام عملیات استاپل عبارت است از تعمیر خطوط  و تعویض قطعات بدون نیاز به قطع جریان سیال. بنابراین باید تدابیری اخذ شود که حین خارج شدن بخشی از خط لوله بمنظور انجام اقدامات اصلاحی خط لوله از کار نیفتاده و سیال همچنان روند جریانی سابق را حفظ کند. به این منظور می‌بایست یک خط لوله فرعی به صورت موقتی روی لوله نصب و تا زمان اتمام اقدامات اصلاحی و  بازگشت لوله اصلی به خط، جریان سیال را به درون این خط فرعی هدایت کرد. این خط در واقع یک قطعه لوله دو سر فلنج دار است که از یک سو به مجموعه اسپلیت تی و ولوی نصب می‌شود که عملیات هات تپ اول روی آن انجام شده است، و از سوی دیگر به مجموعه اسپلیت تی و ولوی نصب خواهد شد که عملیات هات تپ آخر روی آن انجام گرفته است. با استفاده از ولو می‌توان جریان سیال درون این لوله را هدایت و کنترل کرد. زمانی که مسیر منتهی به خط اصلی مسدود شده باشد، طبیعتاً سیال به این مسیر فرعی جریان یافته و به این ترتیب خط لوله همچنان کارکرد خود را حفظ خواهد کرد.

استاپل استاپل پروژه های استاپل DSC02828 300x225
استاپل

انجام عملیات استاپل: پس از نصب خط فرعی بای پس می‌توان عملیات استاپل یا مسدود کردن بخش مورد نظر خط لوله از جریان سیال را به انجام رساند. به این صورت که در سر دستگاه استاپل یک پلاگ مسدود کننده نصب می‌شود، دستگاه روی ولو نصب و پیچ و مهره می‌شود، سپس شفت پیشروی کرده و پلاگ از محل بریده شده توسط عملیات هات تپ به درون فضای لوله وارد می شود. حال پلاگ های مسدود کننده باز می‌شود و کل قطر داخلی لوله را پوشش می دهد تا جریان سیال درون لوله مسدود شود. پلاگ ها می‌توانند از جنس فلز، پلاستیک و آلیاژهای متنوع آنها باشند. حتی می‌توان از پلاگ‌های بادی برای انسداد خط استفاده کرد؛ مشروط بر اینکه پیش از انتخاب نسبت به محاسبات مورد نیاز اقدامات لازم انجام شده باشد. طبیعتاً پلاک مذکور باید توان مقاومت در برابر فشار، جریان و دمای سیال را داشته باشد. باید بتواند کاملاً به جداره داخلی لوله چسبیده و فضای آن را آب بندی کند، و باید قابلیت و دوام کارکردی طی چندین روز و چه بسار هفته و ماه را داشته باشد. بنابراین طراحی، تهیه و ساخت پلاگ استاپل به لحاظ مهندسی فرایندی حیاتی و حائز اهمیت قلمداد می‌شود و بروز هر گونه ایراد و خرابی در آن فلسفه استاپل را با چالش مواجه می‌کند.

تخلیه لوله و برش آن: پس از انجام موفق عملیات استاپل می‌توان بخش مسدود شده لوله از جریان که نیازمند تعمیرات لازم است را برید و از خط جدا کرد. باید توجه داشت که با وجود انسداد این بخش از لوله همچنان سیال از پیش در فضای آن محصور شده و بنابراین پیش از برش باید آن را کاملاً تخلیه کرد. با توجه به اینکه برش لوله احتراق ایجاد می‌کند وجود سیال یا حتی گازها و رسوبات سیال منشأ اشتعال و انفجار خواهند بود؛ بنابراین پیش از برش باید این فضا را کاملاً تخلیه کرد. بهتر آن است که برای برش لوله از برش سرد استفاده شود تا حتی در صورت وجود گازهای سیال خطری فرایند را تهدید نکند. پس از برش، می‌توان قطعه بریده شده را برای انجام عملیات‌های تعمیر یا نصب تجهیزات منتقل کرد.

نصب مجدد لوله: معمولاً روی لوله بریده شده یکی از عملیات‌های زیر صورت می‌گیرد؛ تعمیر لوله، نصب تجهیزات و تعویض لوله. تعمیر زمانی صورت می‌گیرد که لوله دچار آسیب در بخشی از خود گردیده است. برای مثال در اثر ضربه سوراخ و دچار نشتی شده باشد. یا ممکن است فرسوده شده و نیاز به تقویت داشته باشد. در مواردی دیگر بر حسب تغییر کارکرد نیاز است که مشخصات فنی لوله نظیر قطر آن کاهش یابد و… نصب تجهیزات زمانی روی می‌دهد که نیاز به اتصال تجهیزات کنترلی یا اندازه گیری روی لوله می باشیم. در این شرایط با استفاده از عملیات استاپل آن نقطه از لوله در دسترس مان قرار می‌گیرد. در نهایت تعویض لوله زمانی روی می‌دهد که به هر دلیلی انجام اقدام اصلاحی روی لوله موجود ممکن نیست.

پس از انجام اقدامات اصلاحی مورد نظر لوله مجددا روی خط نصب شده و برای احیای کارکرد آماده می‌شود. از آنجا که در محل نصب سیالی وجود ندارد می‌توان از طریق جوشکاری یا هر عملیات مورد نظر دیگر لوله را به محل سابق نصب کرد.

استخراج پلاگ های لاین استاپ: حال و پس از نصب مجدد لوله، می‌توان گفت که آنچه به لحاظ کارکردی از عملیات استاپل می‌خواستیم به انتها رسیده و اکنون زمان بازگرداندن لوله به حالت اول است. از این رو کلیه اتصالات و تجهیزاتی که حین عملیات استاپل روی مجموعه نصب گردیده بودند به ترتیب خارج می‌شوند. اول از همه پلاگ‌های مسدود کننده لوله که به همراه دستگاه استاپل در محل نصب مانده بودند، اکنون از مجموعه خارج و راه دسترسی سیال به محل جریان لوله اصلی بار دیگر باز خواهد شد. به این ترتیب لوله کارکرد خود را مجددا باز می‌یابد.

استخراج خط بای پس: اکنون که سیال مجددا روی خط لوله اصلی در حال جریان است دیگر نیازی به خط لوله فرعی بای پس نخواهد بود. بنابراین ولوهای ورودی و خروجی سیال به لوله بای پس بسته شده، سیال از فضای درون بای پس تخلیه و لوله باز و از محل خارج می شود.

line stop استاپل پروژه های استاپل IMG 3267 3 225x300
انسداد موقت لوله

بستن سر ولو: حال و پس از اتمام فرایند استاپل، تنها اثری که از فرایندهای پیشین باقی مانده است، اسپلیت تی‌های چهارگانه به همراه ولوهای نصب شده روی آنها می‌باشد. در این خصوص راحت‌ترین کار برای خروج این چهار اتصال از فرایندها بستن ولوها و نصب یک فلنج کور روی هر یک از ولوهای مذکور است. البته برخی مواقع بهر دلیلی نیاز می‌شود که برخی اقدامات روی ولوهای مذکور صورت گیرد، اما در حالت کلی بهترین و سهل‌ترین راه برای رفع مسئله این ولوها بستن سر ولوها از طریق فلنج کور خواهد بود.

به این ترتیب و با سپری کردن گام‌های فوق عملیات استاپل یا انسداد خط لوله به پایان می‌رسد. لازم به ذکر است آنچه شرح داده شد فقط توصیفی از مختصات کلی و روندهای عمده کار محسوب می‌شد، چرا که فرایند استاپل در اجرا و در فاز عملیاتی بسیار پیچیده دارای متغیرهای عدیده، دارای حساسیت‌های منحصر بفرد ایمنی و بسیاز زمان بر است. تیم مهندسی و طراحی متبجر و اپراتورهای کارآزموده و مسلط بر فرایندها جزو الزامات ذاتی فرایند استاپل محسوب می‌شود.

صلاحیت مجریان هات تپ

هات تپ خطوط لوله و مخازن نفتی و گازی از جمله فن‌آوریهای رایج در خطوط لوله محسوب می‌شود که بدلیل نوین و به روز بودن بسیاری از صاحبین صنایع با الزامات و خطوط و روندهای آن آشنایی ندارند. البته این تکنولوژی نوین تا حدود زیادی جایگاه خود در صنایع نفت و گاز را یافته است اما فعالان سایر صنایع چندان با ماهیت و مزایای عملیات انشعاب گرم آشنایی ندارند. بنابراین بسیاری از انشعاب‌گیری‌ها در صنایع مختلف همچنان به روش سنتنی انجام می‌گیرد؛ به این شرح که برای ایجاد یک انشعاب مسیر خط لوله قطع، جریان سیال از آن تخلیه و سپس انشعاب‌گیری از آن انجام می‌گیرد. در این خصوص وظیفه مجریان هات تپ و فعالان این شاخه خدماتی در خطوط لوله است که فرایندهای لازم در خصوص آشنا‌سازی صاحبان صنایع به ظاهر غیر مرتبط را به انجام برسانند. چنان‌که می‌دانیم تصور رایج بر این است که عملیات انشعاب از خط لوله فقط در صنایع نفت و گاز و مجتمع‌های پالایشگاهی دارای کاربرد است، اما واقعیت این است که هر واحد صنعتی که در صدد ایجاد یک انشعاب جدید روی خطوط لوله خود است می‌تواند از مزایای این فرایند بهره ببرد.

انشعاب گیری گرم هات تپ صلاحیت مجریان هات تپ IMG 1509 3 225x300
عملیات انشعاب گرم

نکته دیگر و مهم‌تر آن است که حتی بسیاری از آشنایان با این فرایند نیز درکی نسبت به پیچیدگی و محدودیت‌های فنی و ایمنی عملیات انشعاب داغ نداشته و حین انتخاب مجری هات تپ به فاکتورهایی نظیر هزینه پایین‌تر و تزاحم فنی کمتر و مواردی از این نظر بسنده می‌کنند، غافل از این‌که انشعاب گرم خطوط لوله و مخازن فرایندی بس پیچیده‌تر و فنی‌تر نسبت به این قسم تصورات بشمار می‌آید. عملیات هات تپ بر اساس استانداردهای معتبر بین‌المللی فرایندی دارای متغیرهای عدیده فنی، محیطی، ایمنی و مدیریتی است که کاستی و ضعف در هر یک از این مؤلفه‌ها نه تنها عملیات هات تپ را با چالش مواجه می‌کند، بلکه می‌تواند منشأ صدمات و آسیب های جبران‌ناپذیر و خسارات اقتصادی مشهود باشد. از این رو انتخاب مجری واجد صلاحیت برای انجام انشعاب به روش گرم یکی از اصول و پرنسیب‌ها در اطمینان بخشی به فرایندهای جاری و ویژه هر مجموعه صنعتی است. در ادامه به برخی از ویژگی‌های یک پیمانکار واجد صلاحیت هات تپ بر اساس استانداردها می‌پردازیم:

– آشنایی با الزامات و اصول فنی کار هات تپ:

مجری هات تپ باید بر استانداردها و معیارهای مرتبط با فرایندهای مربوط به انشعاب گیری تسلط داشته باشد. آشنایی با الزامات رفتاری خطوط لوله و توانایی آنالیز مشخصات فنی خط لوله و سیال از این جمله اند. بدون درک مواردی از این قسم مجری هات تپ توانایی طراحی فرایندها، تجهیزات و اتصالاتی نظیر اسپلیت تی را نخواهد داشت. همچنین آشنایی با استانداردهای و الزامات جوشکاری روی خطوط لوله از دیگر موارد مهم تلقی می‌شود، چرا که جوشکاری اسپلیت تی، سدل نیپل یا ولدولت روی خطوط لوله حاوی جریان سیال الزامات خاص خود را می‌طلبد که بدون اشراف بر آن‌ها عملیات بسیار خطرناک خواهد بود. از سوی دیگر اصول کار با دستگاه هات تپ، تسلط بر فرایند عملیاتی انشعاب گرم و توان درک فرایندها حین سوراخکاری لوله توسط کاتر دستگاه هات تپ از مواردی است که یک مجری عملیات انشعاب گیری گرم را تبدیل به پیمانکاری واجد صلاحیت  برای انجام هات تپ می‌گرداند.

مغفول ماندن این قسم موارد بر درخواست کنندگان عملیات هات تپ از نکاتی است که می‌تواند منشأ مشکلاتی جدی و اساسی برای ایشان شود.

– مهندسین، طراحان و اپراتورهای واجد صلاحیت:

تیم طراحی و مهندسی باید قادر باشد با دریافت اطلاعات فنی و محیطی مکان  و لوله‌ای قرار است عملیات انشعاب گرم روی آن انجام شود، فرایندهای لازم را با دقت کامل طراحی و نبدیل به دستورالعمل های لازم الاجرا برای اپراتورها پرداند. طراحی و ساخت اسپلیت تی، دستورالعمل جوشکاری قطعات اتصال اسپلیت تی، جوشکاری اسپلیت تی روی لوله، فرایند آماده سازی دستگاه هات تپ، شرایط باردهی، میزان باردهی، تعبیه مسیرهای تردد و مواردی از این نظیر توسط مهندسین انجام عملیات انشعاب داغ طراحی و تدوین می‌شود و از این رو بهتر آن است که ایشان تا جای ممکن تجربه و تخصص پیشبرد این امور را داشته باشند.

انشعاب از روش گرم هات تپ صلاحیت مجریان هات تپ IMG 1362 3 300x225
هات تپ خطوط لوله

از سوی دیگر مجریان فرایند اعم از جوشکاران و سازندگان اسپلیت تی، و نیز اپراتورهای هات تپ نیز باید نسبت به تمامی جنبه‌های کارشان آشنایی و تسلط کافی داشته باشند. فرایندهای مذکور حساسیت‌های خاص خود را دارند چون تماماً روی خطوط حاوی سیال انجام می‌شوند و از این‌رو خطر احتراق و اشتعال چه حین جوشکاری و چه حین انشعاب گیری گرم بسیار بالاست. از این‌رو اپراتورهای فرایندها باید به اصطلاح واجد شرایط باشند، به این معنی که نه تنها باید بر الزامات فنی کار اشراف داشته باشند بلکه خود در این زمینه صاحب نظر و دارای قدرت واکنش سریع و تصمیم‌گیری بر اساس دانش تجربی خود باشند. فقدان چنین اپراتورهای طبیعتاً بر ضریب ایمنی فرایند هات تپ خواهد کاست.

– تجربه انجام عملیات هات تپ:

مچری عملیات انشعاب گرم باید در این زمینه دارای تجریه و دانش فنی کافی باشد. بدیهی است در صورتی که مجری هات تپ تجربه انجام عملیات روی خطوط لوله متفاوت حاوی سیالات متنوع و در شرایط محیطی متغیر را داشته باشد مواجهه وی با تجارب جدید مطمئن‌تر خواهد بود. از این‌رو حتی‌الامکان باید کار را به آن دسته از پیمانکاران انشعاب گرم سپرد که تجربه کافی در انجام موفق عملیات هات تپ را داشته باشند.

– تجهیزات مناسب برای انجام عملیات:

دستگاه هات تپ یک دستگاه با پیچیدگی‌های خاص خود می‌باشد و برای سایزهای انشعاب متفاوت مدل‌های مختلفی از این دستگاه وجود دارد. طبیعتاً پیمانکارانی که در زمینه ارائه خدمات انشعاب گرم با سایزهای مختلف آمادگی دارند در واقع توان تجهیزاتی خود در این زمینه را به رخ می‌کشند؛ این امر خود یک مزیت نسبی محسوب می‌شود چراکه درخواست کننده عملیات هات تپ ناچار نیست برای انجام عملیات‌های متفاوت به پیمانکاران متعدد رجوع کند. همچنین باید توجه داشت سایز انشعاب تنها معیار توان تجهیزاتی مجریان هات تپ نیست، بلکه در یک سایز واحد نیز بسته به شرایط پروژه و مشخصات فنی خط و سیال، فرایند تجهیز و آماده سازی دستگاه انشعاب گیری متفاوت خواهد بود. برای مثال برای عملیات‌هایی که اسپلیت تی یا سدل نیپل ارتفاع نیپل بالایی را می‌طلبند دستگاه هات تپ باید طوری تجهیز شود که شفت قابلیت پیشروی کافی را علیرغم ارتفاع بالای نیپل داشته باشد.

موارد ذکر شده بخشی از معیارهای تشخیص صلاحیت مجری عملیات انشعاب گرم محسوب می‌شود. بدون شک شاخصه‌های متعدد دیگر نظیر تسلط پیمانکار هات تپ بر فاکتورهای ایمنی و زیست محیطی، و نظیر آن نیز وجود دارد که پیمانکاران متبحر و واجد صلاحیت را از سایرین متمایز می‌گرداند. درخواست‌کنندگان عملیات هات تپ بدون توجه به این شاخصه‌ها و معیارها فرایند اجرایی حود را به مخاطره خواهند انداخت و از این رو عطف توجه به این فاکتورها بدون شک روند اجرایی پروژه انشعاب گیری به روش گرم روی خطوط لوله را برایشان تسهیل خواهد کرد.

هات تپ گیری هات تپ صلاحیت مجریان هات تپ IMG 1534 3 225x300
هات تپ hot tap

اصول ساخت اسپلیت تی

ساخت اسپلیت تی مانند هر محصول و فرآورده دیگر اصول و روش ها و محدودیت ها و الزامات خاص خود را دارد. اسپلیت تی یک قطعه عادی با کارکرد معمول نیست که بدون مطالعات و کارشناسی های لازم فرایند ساخت و نصب آن را به انجام برسانیم. این اتصال می بایست دو خط لوله را به هم متصل کند و فشار ناحیه از حانب هر دو را تحمل کند. از این رو می بایست ساخت اسپلیت تی به گونه ای باشد که بیشترین ضریب ایمنی را داشته باشد. شاخصه های ساخت باید به گونه ای باشد که نه تنها اتصال توان مقاومت در برابر فشار مجموعه را داشته باشد، بلکه دارای عمر مفید بالا باشد و عملکرد خود را برای سال ها یا تا زمانی که برای پیشبرد امور مجتمع مورد نیاز است حفظ کند.

بنابراین ساخت اسپلیت تی مستلزم پیاده سازی راهکارهای فنی و مهندسی ویژه است که فقط از تیم مهندسی ای برمی آیدکه آشنایی و تسلط کافی با استانداردهای خطوط لوله و الزامات آن داشته و در این زمینه دانش و تجربه کافی را نیز به همراه خود داشته باشند.

اسپلیت تی اسپلیت تی اصول ساخت اسپلیت تی 102 2791
اسپلیت تی

چنان که پیداست اسپلیت تی یک اتصال سه شاخه به منظور انشعاب گیری از خطوط لوله موجود است. انشعاب جدید می تواند هم سایز با خط لوله اصلی باشد و یا کوچک تر از آن باشد. بنابراین اتصال اسپلیت تی جزو قطعات پشتیبان در انشعاب گیری از خطوط لوله محسوب می شود. فرایند انشعاب گیری روی لوله بودن وجود اتصالی از این نوع ممکن نیست و نمی توان خط لوله انشعابی را مستقیماً روی لوله اصلی متصل کرد، علی الخصوص زمانی که سیال درون خط در جریان است. در واقع تکنولوژی و کارکرد فرایند و تجهیزات انشعاب گیری از خط لوله به گونه‌ای است که هرگز از طریق آن امکان انشعاب‌گیری از روش گرم به صورت مستقیم روی خط وجود ندارد، به عبارتی دیگر نصب دستگاه نصب و عملکرد تجهیزات انشعاب بدون واسطه اتصال روی لوله امکان‌پذیر نیست. بنابراین ابتدا به ساکن یک اتصال سه شاخه روی لوله نصب می‌شود و دستگاه انشعاب لوله از مجرا و به واسطه آن به لوله اصلی دسترسی پیدا می‌کند.

مهم ترین فرایند در ساخت اسپلیت تی، جوشکاری قطعات اتصال به هم از یک سو، و جوشکاری اسپلیت تی روی خط لوله از سوی دیگر است. مجری و سازنده اتصال اسپلیت تی باید این مراحل را با مراجعه به استانداردهای مرجع بین المللی به انجام برساند تا احتمال بروز خطا به کمترین میزان خود برسد. در واقع جوشکاری اتصال معیار استحکام و مقاومت آن در برابر فشار سیال و خط لوله خواهد بود. در صورتی که متریال ها و مواد اولیه و تجهیزات، و ماشین آلات مورد نیاز برای ساخت اسپلیت تی همگی به خوبی فراهم شده باشند و به نحو مناسبی ساخت اتصال را پوشش دهند، ولی در جوشکاری قطعات و اتصال ایرادی بروز پیدا کند، کل فرایند تخریب خواهد شد. از این رو باید در این خصوص توجه ویژه مبذول داشت و هیچ گونه اهمال، کم توجهی و بی دقتی را نپذیرفت.

بسته به اقتضای پروژه و مشخصات فنی لوله و سیال اتصال سه‌شاخه می‌تواند متفاوت باشد. اصلی‌ترین اتصالات مورد استفاده برای انجام عملیات انشعاب گیری از خطوط لوله و مخازن اسپلیت تی، سدل نیپل و ولدولت می‌باشند. از آن‌جا که ولدولت فقط برای انشعاب‌گیری گرم سایز کوچک استفاده می‌شود چندان رایج نیست. سدل نیپل نیز در مقایسه با ولدولت کاربرد بیشتری دارد، اما با این احوال اتصال اسپلیت تی رایج‌ترین و کاربردی‌ترین اتصال برای انجام انشعاب روی خط لوله محسوب می‌شود و اغلب عملیات‌های انشعاب گیری از طریق این اتصال سه شاخه و دو تکه انجام می‌شوند از سوی دیگر زمانی انشعاب از مخرن می بایست انجام گیرد دیگر اتصال اسپلیت تی کاربردی ندارد و می بایست از دیگر اتصالات برای انجام کار بهره برد.

اتصال اسپلیت تی یک اتصال سه شاخه دو تکه است که از دو طرف لوله روی آن نصب می‌شوند و همچون کمربند کل قطر خارجی لوله را پوشش می‌دهند. بخش پایینی اسپلیت تی نقظ حفاظتی و کمربند پوششی اتصال را بر عهده دارد اما بخش بالایی که عملیات انشعاب گیری از مجرای آن آن انجام می‌شود، علاوه بر کارکرد فوق، دارای یک سدل با ارتفاع‌های متفاوت است که ولو روی آن بسته می‌شود و تجهیزات انجام انشعاب پس از نصب روی لوله، عملیات انشعاب گرم و برش لوله را انجام می‌دهد. این بخش بالایی در واقع مشتمل بر سه تکه است که پیش از اتصال روی لوله به هم جوش داده می‌شوند:

  • پد نیپل اسپلیت تی: که همچون پد پایینی این اتصال بوده و کارکردی نظیر آن نیز دارد. یعنی چنان‌که اشاره شد نقش کمربند پوشش دهنده قطر خارجی لوله را بر عهده دارد.
  • سر سدل اسپلیت تی: که بسته به نوع کار، نیاز کارفرما و اقتضای کار می‌توان آن را ارتفاعات متفاوت طراحی و ساخت. این اتصال در واقع مجرای ورودی کاتر دستگاه انشعاب گیری و محیطی است که کاتر از خلل پیشروی در داخل آن به لوله رسیده، با آن درگیر می‌شود و عملیات برش را روی لوله به انجام می‌رساند. پس از اتمام عملیات انشعاب گیری از لوله و برش کامل لوله نیز کاتر دستگاه، از همین محل عقب‌نشینی کرده و از مجموعه خارج می‌شود.
  • فلنج اسپلیت تی: از محل اتصال اسپلیت تیبه انشعاب جدید یک فلنج قرار داده می‌شود که متناسب با سایز انشعاب و فشار کاری خط می‌باشد. فلنج‌ها باید دارای عملکرد کاملاً صحیح و بدون خوردگی و فرسودگی یا وجود ضربه روی فیس‌شان باشند. از آن‌جا که فلنج محل اتصال به لوله جدید می‌باشد باید تمام نکات فنی کار در خصوص آن ملاحظه شود چرا که کوچک‌ترین ایراد فنی روی آن مشکلاتی بزرگ نظیر نشتی سیال از محل اتصال و افت فشار و هدر رفت سیال را بهمراه خواهد داشت. بنابراین پیش از انتخاب فلنج روی سر نیپل باید نسبت به صحت آن اطمینان داشت.
  • این سه اتصال از طریق عملیات جوشکاری به هم متصل می‌شوند و با یکدیگر بخش بالایی یا پد رویی اسپلیت تی را می‌سارند. از آن‌جا که کارکرد و وظیفه اصلی اتصال مذکور به این بخش از اتصال مربوط می‌شود نسبت به جوشکاری این سه قطعه، یعنی پد سدل، نیپل و فلنج باید بسیار حساس عمل کرد. دستورالعمل ساخت و جوشکاری پیش از فرایند اجرایی باید تدوین شده باشد. همچنین پس از اتمام جوشکاری و آماده شدن اسپلیت تی باید از طریق تست‌های مطمئن نسبت به صحت و دقت فرایند جوشکاری قطعات اسپلیت تی اطمینان حاصل کرد.
اسپلیت تی حین نصب و جوشکاری روی خط لوله اسپلیت تی اصول ساخت اسپلیت تی split tee installing
اسپلیت تی

انتخاب تیم طراحی و مهندسی متبحر که قادر به تشخیص اقتضائات فنی خط لوله و سیال و طراحی یک اتصال سه شاخه مناسب با کار باشند از جمله الزامات کار انشعاب گیری محسوب می‌شود. استانداردهای بین‌المللی معتبر و نیز تجربه و دانش فنی مهندسین طراحی پشتوانه‌ای برای ساخت یک اسپلیت تی مطمئن خواهد بود.

علاوه بر این، انتخاب جوشکاران باتجربه و مسلط در زمینه جوشکاری خطوط لوله و سیالات از دیگر الزامات کار گرم انشعاب گیری محسوب می‌شود. چه بسا فرایند طراحی و تدوین دستورالعمل ساخت اسپلیت تی با دقت به انجام رسیده باشد، اما اهمال یا بی‌تجربگی در فرایند ساخت، اتصال را در مقابل فشار لوله و سیال پس از انجام عملیات انشعاب گیری دچار مشکل کند. از این‌رو توصیه می‌شود حتی‌الامکان در خصوص تمامی فرایندهای مربوط به این اتصال تمامی جوانب رعایت شده و در نهایت کاری در خور عملیات انشعاب خط لوله به مشتریان و کارفرمایان تحویل داده شود.

شرکت پیشگام صنعت ابزار به پشتوانه تجارب و دانش فنی خود در زمینه اجرای تمامی گام‌های فرایند انشعاب گیری، قادر است بهترین اتصالات اسپلیت تی و سدل نیپل را در اسرع وقت به مشتریان گرامی تحویل دهد. تجربه انجام بیش از ۴۰۰۰ عملیات موفقیت‌آمیز انشعاب گیری خط لوله از روش داغ که در تمامی موارد فرایند ساخت و نصب این اتصال یا سایر اتصالات بر عهده خودمان بوده است گواهی است بر حسن عملکرد ما در زمینه طراحی و ساخت این اتصالات تعیین کننده در خطوط لوله. از این‌رو آماده‌سازی اتصالات خطوط لوله نظیر اسپلیت تی و سدل نیپل از جمله خدمات ما محسوب می‌شود که مشتریان گرامی می‌توانند با تماس و سفارش محصول، در کوتاه‌ترین زمان ممکن بهترین اتصال را دریافت کنند.

اسپلیت تیساخت اسپلیت تی– نصب اسپلیت تی